Eski Orta - Asya Türk Devletlerinde Kağan Seçme Yöntemleri

Authors : Aybars PAMİR

Pages : 144-163

View : 18 | Download : 15

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski Orta – Asya Türk egemenlik anlayışında Gök-Tanrı’nın topluluk içinden bir aileyi seçerek, bu ailenin erkek üyelerinin hepsine egemenlikten pay verdiği düşüncesi hâkimdir. Bu erkek üyelerden hangisinin kağan yapılacağına dair mevcut dört sistemden hiçbiri, tek başına bir kural olarak Türk devletlerinde uygulanmış değildir. Değişik dönemlerde, değişik Türk devletlerinde değişik biçimde başa geçme yöntemlerine rastlanmış, ancak sonuç olarak da bir kişinin hükümdar yapılması Tanrı’nın takdirine bırakılmıştır. Söz edilen erkek üyelerden biri kağan yapıldıktan sonra, o kişi, ailesinin diğer erkek üyelerini ülkesinin çeşitli yerlerine yönetici olarak atamak zorundaydı. Kağan, atamaları yaptıktan sonra artık onların yönetim tarzına karışamazdı. Çünkü bu kişiler, egemenlikte payları olduğu için, bulundukları ülkeyi istedikleri gibi yönetirler, kanun koyabilirler, vergi toplayabilirler ve ceza uygulayabilirlerdi. Fakat devletin ortak menfaatini ilgilendiren bir konuda tüm beylerin kağanın çağrısı üzerine merkeze gelmesi ve kurultay toplantılarına katılmaları icap ederdi. Aksi halde kağan onlara çok ağır cezalar uygulayabilirdi. Görüldüğü üzere; devlet muntazaman düzenli işleyen bir hiyerarşiye tâbi idi.
Keywords : Kağan, Orta Asya, Türk Egemenlik Anlayışı, Başa Geçme Yöntemleri, Gök Tanrı