موقف الإمام البيضاوي (685هـ) في تفسيره من النَّحْويَن البصريِّ والكوفيِّ ومصطلحاتِهما İmam Beydâvî’nin Tefsirinde Basra ve Kûfe Nahiv Ekollerine ve Terimlerine Bakışı

Authors : İhab Said İBRAHİM

Pages : 339-350

View : 17 | Download : 13

Publication Date : 2016-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Beydâvî (ö. 685 h.), İslam ve Arap mirasının en parlak tefsircilerinden biri kabul edilmektedir. Tefsiri olan Envâru’t-tenzil ve esrâru’t-te’vîl yaygın ve bilinen tefsirlerden birisidir. Bu eser, talebe ve hocalar nezdinde büyük bir kabul görmüştür. Beydâvî tefsirinde, Kur’an-ı Kerim’in ayetlerini tefsir ederken Arap dili ve belağatı ile ilgili ilimlerden sarf, iştikak, bedii, beyan gibi birçok konuya değinmiştir. Önemli âlimlerin bu eser hakkında ilmi çalışma yapmış olmaları bu eserden müstağni olunamayacağının en önemli delili olarak önümüzde durmaktadır. Şihab Hafacî, Konevî, Kadızâde başta olmak üzere sayıları yüzü geçen âlimlerin hâşiyeleri bunu desteklemektedir. Tefsirdeki rolüne ilave olarak, Beydâvî’nin iki meşhur nahiv ekolü ile alakalı konumunu da ortaya koymak gerekmektedir. Bunlar Basra ve Kûfe ekolüdür. Çalışmamızda, Beydâvî’nin bu ekollerden hangisine yakın olduğu ve bu ekollerin kullandığı edebi terimlerden hangilerine eserinde yer verdiği üzerinde durulmuştur. Çalışmamızda öncelikli olarak Basralı ve Kufeli nahivcilerin ayrılığa düştüğü konularda Beydâvî’nin konumu ele alınmıştır. Basralı ve Kufeli nahivcilerin ihtilafa düştükleri konulara bakıldığında Beydâvî’nin, Basralı nahivcilere meylettiği görülür. Bu araştırmada ayrıca, Beydâvî’nin bu iki nahiv ekolünün ihtilaflarını ele alış biçimleri ortaya konulmuştur. Çalışmamızda ayrıca Kufeli ve Basralı nahivcilerin kullandığı edebi ıstılahların Beydâvî’nin tefsirinde kullanımına da yer verilmiştir. Beydâvî’nin edebi üslup ve tarzlardan hangisini seçtiği, Beydâvî’nin kullandığı tarzların Basra ve Kufe ekollerinden hangisine yakın olduğu gibi hususlar da değerlendirilmiştir.
Keywords : Beydavi, Basra, Kufe, nahiv ekolleri, belagat