Gazali’nin İslam Filozoflarını Tekfir Etmesinin Yükleme Kuramları Açısından Değerlendirilmesi

Authors : Beyazıt Yaşar SEYHAN

Pages : 277-298

View : 15 | Download : 21

Publication Date : 2012-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam düşünce tarihi incelendiğinde İslam felsefecilerine yönelik birçok eleştiri olduğu görülmektedir. İslam felsefecilerinin eleştirenleri arasında Gazali önemli bir yer tutmaktadır. Gazali de filozofları eleştirenlerdendi. Hatta bu eleştirilerinde daha da ileri giderek onları eleştirirken bazı konularda tekfirle itham etmiştir. Bu durum, İslam dünyasındaki felsefe karşıtlığının doğmasında Gazali’nin bu ağır eleştirilerin olduğu kanısını yaygın hale getirmiştir.  Ancak bu kanının doğru olup olmadığını anlayabilmek için Gazali’nin eleştirilerindeki tekfir ile niyetinin ne olduğunu ortaya çıkarmak önemlidir. Bunun için Gazali’nin dönemini ve nasıl bir güdülenme içinde olduğunu tahlil etmek gerekir. “Tekfir” kelimesine yüklenebilecek muhtemel anlam, dini ve itikadi kaygılardan çok toplumsal bir kaygının izalesi için kullanılan psiko-sosyal bir (bilişsel) kalıp yargı olabilir. Bu sürecin tahlilini ortaya koyarken sosyal psikolojinin yükleme kuramlarından istifade edilebilir. Çünkü disiplinler arası bir çalışma ile yüzyıllar süren kelam-felsefe çekişmesine sosyal psikolojinin bakış açısının olması gerektiğini düşünüyoruz. Ayrıca Gazali’nin İslam filozoflarını eleştirdiği bazı konuların günümüz toplum ve gençliğine baktığını düşünüyoruz. Bu kanaatimiz sosyal psikolojisinin birtakım verileri tarafından da desteklenmektedir.
Keywords : Yükleme teorisi, İslam filozofları, Gazali, tekfir, eleştiri ve sosyal psikoloji