Hadis Istılahlarından Mühmel ve Sahîh-i Buhârî Ricâlinden Süfyân’ın Tayini Meselesi

Authors : Serkan ÇELİKAN

Pages : 764-795

Doi:10.30627/cuilah.504966

View : 18 | Download : 10

Publication Date : 2018-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Temel hadis kaynaklarında, isnâdı zikrederken bazı râvîlerin kimliğini açıkça tayin etmemek musannıfların sıkça görülen tasarruflarındandır. Bu durum hadislerin tasnif edilmeye başlandığı hicrî II. ve III. yüz yıl gibi ilk dönemlerde yaygın olan, isnâdlar ve râvîler hakkındaki yüksek bilgi düzeyi dikkate alındığında anlaşılabilir mahiyette olmakla beraber bu sahadaki bilginin azaldığı sonraki dönemler için “isnâdın sıhhat düzeyi” problemini gündeme getirmiştir. Farklı türleri olan bu uygulamanın örneklerinden biri de “ihmâl” veya “mühmel” dir. Bu araştırmada söz konusu ıstılahın anlamı üzerinde durulmuş ve özellikle Buhârî’nin (ö. 256/870) Sahîh’indeki isnâdlarda yer alan iki önemli râvî, Süfyân es-Sevrî (ö. 161/778) ve Süfyân b. Uyeyne (ö. 198/814) hakkında ne ölçüde kullanıldığı ve bunları birbirinden temyiz etmenin imkânı, mezkûr eserin bazı önemli şerhleri esas alınarak belirlenmeye çalışılmıştır. Yine Süfyân’ın tayini hususundaki ihtilaflar ve farklı görüşlerin gerekçeleri, bulundukları isnâdın sıhhatine doğrudan etki etmeleri nedeniyle bu râvîlerin biyografileri ve adâlet ve zabt durumları ve bu tür rivayetlerin genel olarak sıhhat açısından değeri de inceleme konusu yapılmıştır.
Keywords : Süfyân b Uyeyne, Süfyân es Sevrî, İhmâl, Mühmel, İsnâd