HJALMAR SUNDÉN’İN (1908-1993) DİN PSİKOLOJİSİNDEKİ YERİ VE DEĞERİ: UNUTULMUŞ BİR KURAMI GÜN YÜZÜNE ÇIKARMAK

Authors : Sakin Özışık, Asım Yapıcı

Pages : 170-193

Doi:10.30627/cuilah.1531023

View : 61 | Download : 119

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :“Hjalmar Sundén, din psikolojisi alanına nasıl bir katkı sağlamıştır?” sorusu bu çalışmanın temel problemini oluşturmaktadır. Bu bağlamda rol teorisinin hem muhtevası hem de din psikolojisinin temel araştırma konularından dinsel değişim ve dinsel tecrübeyi açıklamada işlevselliği sorgulanmaktadır. Çalışmanın amacı Sundén’in geliştirdiği rol teorisini, Türk akademisine tanıtmaktır. Sundén\\\'in din psikolojisine getirdiği yenilikler, teorilerinin uygulanışı, destekleyici araştırmalar, eleştiriler ve Türkiye\\\'deki potansiyel kullanımı irdelenmektedir. Nitel araştırma yöntemlerinden döküman analizi tekniğinin benimsendiği bu çalışmada veriler/bilgiler, Sundén’in eserlerinden (birinci elden kaynak) ve onun hakkında yapılan çalışmalardan (ikinci elden kaynak) toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz ve içerik analizi teknikleriyle çözümlenmiştir. Makalede; “rol teorisi”, “dini gelişim”, “dinsel değişim”, ve “dinsel tecrübe” olmak üzere dört temel kategori üzerinden hareket edilmiştir. Bu kategoriler rol teorisinin temel vurgularını oluşturmaktadır. Bununla birlikte rol teorisini “geliştirmeye yönelik çalışmalar” ve “sorgulayan/test eden çalışmalar” şeklinde iki farklı kategori daha belirlenmiştir. Sonuca göre Sundén geliştirdiği rol teorisiyle din psikolojisi araştırmalarına disiplinler arası bir yaklaşım getirmiş, bu bağlamda genel psikoloji ve dinler tarihi ile olan ilişkilerini güçlendirmiştir. Sundén\\\'in rol teorisi, dinsel deneyimlerin algısal bir süreç olduğunu ve bireyin önceki deneyimleri ve kültürel referanslarıyla şekillendiğini vurgular. Rol teorisinin temel unsurları arasında dini deneyimlerin psikolojik izahı, algısal süreçler, dini sosyalleşme ve dini eğitim bulunmaktadır. Dinsel deneyimleri ve dinsel değişimleri psikolojik olarak inceleyen Sundén’in rol teorisi, yerel ve kültürel bağlamda dini deneyimi anlamak için potansiyel bir araç olabilir ve Türk din psikolojisi bu perspektiften önemli ilhamlar alabilir. Sundén\\\'in rol teorisi, dini deneyimleri anlamak ve din psikolojisi araştırmalarına disiplinler arası bir bakış açısı getirmek için önemli bir kaynaktır ve Türk din psikolojisi alanında potansiyel katkılar sağlayabilir. Sundén\\\'in nitel araştırma yaklaşımı, Türk din psikolojisine uygulanabilir ve yerel bir rol teorisi geliştirmede ilham verici olabilir.
Keywords : Hjalmar Sundén, Din psikolojisi, Rol teorisi, Dini deneyimler, Disiplinler arası yaklaşım.