HİCRİ DÖRDÜNCÜ ASIRDAN PSİKANALİZE BİR SESLENİŞ: EBUBEKİR ER-RAZİ VE MELANIE KLEIN’İN ‘HASET’ ÜZERİNE DÜŞÜNCELERİ HAKKINDA BİR İNCELEME

Authors : Süleyman Doğanay

Pages : 194-204

Doi:10.30627/cuilah.1534434

View : 71 | Download : 79

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bireyin dünyaya bakış tarzı, fiziksel ve sosyal çevresiyle ilişkisi, psikolojik ve ahlakî açıdan ilkellik veya olgunluk arasında seyretmektedir. Haset duygudurumu, bireyin hem ruh sağlığını tehdit eden hem de sosyal ilişkilerini zedeleyen bir tarafının olması hasebiyle tüm teolojilerde yerilen, kınanan ilkel bir insanî özellik şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada öncelikle çoğu zaman birbiriyle eşanlamlı olarak kullanılan ancak kaynağı, yönü ve zararları itibariyle birbirinden tamamen farklı olan ‘haset’ ve ‘kıskançlık’ kavramlarının etimolojisine bakılmıştır. Daha sonra İslamî kültürde tabiat felsefesinin kurucusu kabul edilen Ebu Bekir er-Razi ile psikanalizin temsilcilerinden, nesne ilişkileri teorisyeni Melanie Klein’in ‘haset’ üzerine değerlendirmeleri analiz edilmiştir. Ebu Bekir er-Razi, bireyin ilkellikten olgunluğa gidiş sürecini sırasıyla şuhl, buhl, gıpta, sehavet, işar, cuud ve fakr halleriyle açıklamaktadır. Ebu Bekir er-Razi, şuhl ve buhl kavramlarıyla hasedi analiz ederken Melanie Klein ise insanın bu yolculuğunun haset, açgözlülük, kıskançlık ve şükran hallerinin yaşanmasıyla gerçekleşeceğini iddia etmektedir. Çalışmada kaynak taraması yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak Ebu Bekir er-Razi ile Melanie Klein’in farklı zamanlarda ve farklı pencerelerden baktıkları haset duygudurumunun kaynağı ve bireyin ruh sağlığına zararları hususunda aynı noktalara temas ettikleri ve haset itkisinden korunmak için aynı tavsiyelerde bulundukları sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Din Psikolojisi, Ebubekir Er-Razi, Melanie Klein, Haset, Kıskançlık