Atebetü’l-Hakayık’da Yer Alan Bilgi ve Konuşma Âdâbı Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Ömer İNCE

Pages : 240-268

Doi:10.14520/adyusbd.586944

View : 20 | Download : 42

Publication Date : 2019-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Karahanlı Dönemi Türkçesi eserlerinden biri olan Atabetü’l-Hakayık yalnızca Türk Edebiyatı tarihi bakımından değil, aynı zamanda Türk sosyo-kültürel hayatı, Türk dil ve kültür arkeolojisi açısından da önemli bir kaynaktır. Karahanlılar (840-1212) döneminde Edib Ahmed b. Yüknekî tarafından yazılmış olan eser, “Muhammed İspehsâlar Beg” namına yazılmış ve kendisine sunulmuştur. Bu eser İslâmiyet sonrası Türk dili ve edebiyatının ilk eserlerinden biri olup edebiyat tarihinin didaktik eserlerindendir. Eser aynı zamanda İslâmın kabulünden sonra toplumsal hayatta gözlenen Sosyo-kültürel değişimin yanında değişen edebî dilin esere yansımasını göstermesi açısından da önemlidir.  Kutadgu Bilig’de dikkat çeken millî karakterin, bu eserde dinî bir karaktere bürünerek devam ettiği görülür.  Eseri sözcük hazinesi olarak ele aldığımızda kendinden önce yazılan Kutadgu Biligden daha fazla Arapça ve Farsça sözcük içerdiği görülür. Bunun sebebi zamanla İslâm dininin dolayısıyla Arapça ve Farsçanın önce topluma sonra da Türkçeye olan etkisidir.
Keywords : Klâsik edebiyat, Edib Ahmed Yüknekî, Atabetül Hakâyık, konuşma adabı