MEHMET VÂSIF BEY’İN HENDESE-İ HALLİYYE-İ MUSATTAHA VE KUTÛ‘-İ MAHRÛTİYÂT ADLI ESERİ

Authors : İrem Aslan Seyhan

Pages : 610-630

Doi:10.14520/adyusbd.1477951

View : 23 | Download : 38

Publication Date : 2024-08-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede Mehmet Vâsıf ve onun koni kesitleri ile ilgili bir analitik geometri kitabı olan Hendese-i Halliyye- Musattaha ve Kutû‘-i Mahrûtiyât eseri incelenmiştir. Bu eser alanında yazılan ilk kitaplardan olduğu için matematik ve matematik eğitimi tarihimiz açısından büyük önem teşkil etmektedir. Mehmet Vâsıf 1901-1908 yılları arasında Mekteb-i Bahriyye’de matematik öğretmenliği yapmış, Tüccar Kaptan Mektebi Umûmî’de de coğrafya derslerine girmiş ve çeşitli alanlarda birçok eseri tercüme ve derleme yaparak dilimize kazandırmıştır. Bu çalışmada Mehmet Vâsıf’ın hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmekte ve Hendese-i Halliyye-i Musattaha ve Kutû‘-i Mahrûtiyât eseri tanıtılmaktadır. Bu makale dahilinde eserin içindekiler tablosu ve mukaddimesinin tam transliterasyonuna yer verilmiştir. Mehmet Vâsıf mukaddimesinde bu eseri derlemek için Isaac Todhunter, Elias Loomis ve James Hann gibi matematikçilerin eserlerinden faydalandığını belirtmiş, ancak bu kişilerin hangi eserlerinden ne ölçüde faydalandığı hakkında bir ayrıntı vermemiştir. Bu çalışma dahilinde bu kaynakların izi sürülmüş ve Hendese-i Halliyye-i Musattaha ve Kutû‘-i Mahrûtiyât eserinin ana kaynağının Todhunter’ın A Treatise on Plane Co-ordinate Geometry as Applied to the Straight Line and Conic Sections eseri olduğu tespit edilmiştir. Mehmet Vâsıf’ın ana kaynak olarak neden Todhunter’ı seçmiş olabileceği de tartışılmıştır.
Keywords : Mehmet Vâsıf, Isaac Todhunter, Koni Kesitleri, Osmanlıda Geometri, Hendese i Halliyye