META-ANLATILARDA İKTİDAR: KARL MARX ve MAX WEBER’İN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Authors : Murat Demir

Pages : 638-673

Doi:10.14520/adyusbd.1612651

View : 74 | Download : 72

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Sosyal bilim şemsiyesi altında yer alan kesimler tarafından ele alınan iktidar, birçok düşünür tarafından ilgi alanları doğrultusunda yeniden inşa edilmiştir. Bu yoğun tanım ve açılımları, sistematik biçimde, bireysel olarak incelemek pek olası değildir. Bundan dolayı bu açılımları tetikleyen Karl Marx ve Max Weber’in iktidar konusunda ifade ettiklerini incelemek, geçmişi okumayı mümkün kıldığı gibi şimdiki zamanın iktidarını da anlaşılır kılmaktadır. Yapılan okumalar neticesinde, çalışma nesnesi olan ikilinin “iktidar nedir?” sorusuna verdiği cevapların, birbirinden kopuk olmadığı görülmüştür. Marx için iktidar emek-sınıf-devlet üçgeninde işlenirken; Weber, iktidarı analitik bir zemine çekerek rasyonalite-otorite-etki ve en önemlisi tarihsellik üzerinden okumaya çalışmaktadır. Weber’in, Marx ile kurduğu düşünsel temasın bu denli yoğun olmasının sebebi Marx’ın fikirlerine tamamen karşı olması değildir. Bu temas bir karşı çıkıştan ziyade Marx’ın salt iktisadi olanla açıklamak istediği iktidarı, Weber daha analitik olan toplumsal dokular üzerinden analitik bir zeminde açıklayarak Marx’ın bıraktığı boşlukları doldurmaktadır.
Keywords : Meta-Anlatılar, Karl Marx, Max Weber, İktidar