“ASLAN SÜTÜ ARAMA” MOTİFLİ MASALLARIN ÇEŞİTLENMESİ VE BİLMEM MASALI

Authors : Ergin Altunsabak

Pages : 261-290

Doi:10.14520/adyusbd.1633919

View : 36 | Download : 48

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Masal gibi anlatmaya dayalı türlerin arasındaki benzerlik ve farklılıklara halk bilimi çalışmalarında öncelikle “urform” ve “ekotip” kavramlarının yer aldığı kuram ve teorilerle dikkat çekilmiştir. Bu metin merkezli kuram ve teorilerle orijinal ürünün tespiti öncelenmiştir. Son yüzyıl içerisinde ise folklor mahsullerinin yapısal ve bağlamsal çözümlemeleri birbirinden uzak toplumlarda benzer öykülerin anlatıldığını açığa çıkarmış; özellikle masalların motifleri, tipleri, biçimleri üzerinden anlatıların ortak yapısı ve muhtevasına odaklanılmıştır. Bu da “urform” tespitine yönelik araştırmalar yerine anlatmaların yayılma ve değişme süreçlerine yönelik çalışmaların hız kazanmışını sağlamıştır. Buna yönelik çalışmalar masalların kaynağından ayrıldıktan sonra performans teori gereği aktarım sürecinde nasıl çeşitlendiğini gösterme açısından önemlidir. Bir çeşitlenme sürecini ele alan bu çalışmada da masallarda önemli bir sınak olan “zor görevi gerçekleştirme” motifine tekabül eden aslan sütü arama eyleminin beş farklı masalda dönüşümü üzerine bir inceleme yapılmaktadır. Buradan hareketle masalda nelerin esas olduğu, nelerin rastgele değişmediği masalda işlevsiz görünen motiflerin diğer masalda nasıl işlev yüklendiği açığa çıkarılmaktadır. Böylece masalın aktarım sürecinde uzatılabilmesini veya masalın bütünlüğünü bozmadan kısaltılabilmesini sağlayan unsurlar da göz önüne serilmektedir. Ayrıca araştırmacı tarafından derlenmiş olan “Bilmem” masalının da diğer dört masalın bir çeşitlemesi olarak literatüre bu çalışma aracılığıyla kazandırılması amaçlanmaktadır.
Keywords : Aslan Sütü, Masal, Çeşitlenme, Bilmem Masalı