ALİŞANZADE İSMAİL HAKKI’NIN 14. ASRIN TÜRK MUHARRİRLERİ’NİN İKİNCİ DEFTERİ: EKREM BEY

Authors : Bedri AYDOĞAN

Pages : 313-353

Doi:10.32321/cutad.826343

View : 19 | Download : 13

Publication Date : 2020-12-21

Article Type : Research Paper

Abstract :1871 yılında doğan Alişanzade İsmail Hakkı, Mekteb-i Mülkiye’deki yüksek öğrenimini 1899 tamamladıktan sonra 1891’de Hariciye Kaleminde kâtip olarak çalışmaya başlayıp müdürlüğe yükseldi. 1908’den 1919’a kadar konsolos olarak dış görevde bulundu. 1919’da görevden alınan İsmail Hakkı 1925’te emekli oldu. Öğrenciliğinde başlayan edebî çalışmaları yaşamının sonuna kadar sürdü. Şiirle başladığı edebî yaşamı monografik, biyografik çalışmalar, araştırmalar ve çevirilerle sürdü. Ondördüncü Asrın Türk Muharrrileri adını verdiği bir seriye başladı. Hicri olan bu tarih miladi 20. yüzyıla denk gelmektedir. İsmail Hakkı bu başlık altında yaşadığı dönemin önemli şair ve yazarlarını ele aldı. Her biri için oluşturduğu incelemelerini defter adı altında, bazılarını ayrı ayrı bazılarını birlikte kitaplaştırdı. Bu kitaplar bir yandan inceleme, eleştiri örnekleri oluştururken bir yandan edebiyat tarihine katkı sağladı. Döneminin önemli edebiyatçıların eserlerini inceleyip tanıtırken Batı edebiyatından edindiklerini de edebiyat dünyamıza kattı. Ahmet Midhat Efendi üzerine bir defterle başladığı serinin ilk çalışmasına yazdığı önsözde 14. Asrın Türk Muharrirleri genel başlığı altında bir kütüphane oluşturmak istediğini söyleyen Alişanzade İsmail Hakkı, Münîf Paşa, Ekrem Bey, Sa’îd Bey, ‘Abdülhak, Hâmit Bey, Şemseddin Sâmî Bey, Ebûzziya Tevfîk Bey, Sezâyî Bey üzerine incelemelerini içeren birer defter oluşturmayı düşünmüş, ancak hepsini gerçekleştirememiş ve kütüphane dört kitapla sınırlı (bir anlamda da eksik) kalmıştır. Bugün elimizde bu seri içinde dört sanatçıyı ele alan dört kitap bulunmaktadır. Ele alınan sanatçılar, Ahmet Midhat, Ekrem Bey, Cevdet Paşa ve Şemsettin Sami Bey’dir. İlk üç defter (kitab) hicri 1308 (1891), sonuncu ise 1311 (1895) yılında basılmıştır. Bu yazıda ikinci defterde ele aldığı Recaizade Ekrem Bey üzerine yazdıkları değerlendirilecektir. Bizim incelediğimiz kitapta iki defter bir arada yer almaktadır. Birinci defterde Ahmet Midhat ikinci defterde Ekrem Bey incelenmiştir. Biz birinci defterle yani Ahmet Midhat üzerine incelemesiyle ilgili bir yazı yayımlamış ve metni okuyucuya sunmuştuk. Bu yazıyla da Recaizade Ekrem Bey üzerine yazdıklarını değerlendirip metni okuyucu ve ararştırmaların ilgisine sunmayı amaçladık. Böylelikle Ekrem Bey üzerine çalışacaklara bir malzeme sağlamış olacağız. Osmanlıca bilmeyen araştırmacıların da Ekrem Bey konusunda bu bilgilere ulaşmalarının yeni araştırmalara katkı yapacağını düşünüyoruz ve umuyoruz.
Keywords : Alişanzade İsmail Hakkı, Recaizade Mahmud Ekrem, Şiir, Mersiye