ACÂ’İB İÇEREN ESERLER ARASINDA BABÜRNÂME’NİN HİNDİSTAN BÖLÜMÜ

Authors : Turgut KOÇOĞLU

Pages : 438-455

Doi:10.32321/cutad.1072966

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2022-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Acîb kelimesinin çokluğu olan acâ’ib ilginç, şaşırtıcı, harika, görülmemiş şeyler ve garîb kelimesinin çokluğu olan garâ’ib yabancı, tuhaf ve ilginç anlamlarına gelmektedir. Birbiriyle çok yakın manaları ifade eden bu iki kelime 10. yüzyıldan itibaren Arap ve Fars edebiyatındaki “Acâ’ibü’l-Hind”, “El-Muğrib An Ba‘zı Acâ’ibi’l-Mağrib”, “Acâ’ibü’l-Mahlûkât ve Garâ’ibü’l-Mevcûdât”, “Harîdetü’l-Acâ’ib ve Ferîdetü’l-Garâ’ib” gibi ansiklopedik nitelikte bazı eserlerin adlarında özel bir anlam kazanmıştır. Bu eserler; astronomi, tıp, coğrafya, zooloji, botanik gibi bilimlerle ilgili bilgilerin yanında bazı efsanevi ve folklorik anlatıları da içermeleri yönüyle birbirlerine benzemektedir. Bazı bilim adamları söz konusu eserleri bir tür olarak kabul ederken bazıları da bunların bir tür olamayacağını savunmuştur. Bu yazıda, söz konusu eserler; muhteva, teknik ve amaç müşterekliği yönüyle değerlendirildiğinde bunların bir tür oluşturabilecekleri kanaatine varılmıştır. Ayrıca tam olarak bu türün içerisinde olmayan ama bazı noktalarda acâ’ib türüne benzeyen seyahatnameler, sefaretnameler ve hâtırat gibi eserlerin, “acâ’ib içeren” eserler olarak değerlendirilebileceği düşünülmüştür. Buradan hareketle aslında bir hâtırat kabul edilen Babürname’nin üçüncü cildi, acâ’ib içermesi yönüyle incelenmiştir. Babürname’nin Hindistan bölümündeki birtakım anlatılar, bilgilendirmeler ve bir nüshasında yer alan tasvirler; içerik ve üslup açısından acâ’ib türündeki eserlere oldukça benzemektedir. Bu benzerlikler sebebiyle Babürnâme’nin üçüncü cildinin acâ’ib içeren eserler arasına dahil edilebileceği sonucu çıkarılmıştır.
Keywords : Acâib, Garâib, Babürnâme, Hindistan, Babür Şah