Kara Para, Kara Para Aklama ve Türkiye

Authors : Faruk Dayı, Leyla Gencan

Pages : 36-48

View : 31 | Download : 26

Publication Date : 2025-01-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı kara para ve kara para aklama kavramlarını kavramsal boyutuyla araştırarak Türkiye’nin gri listeye alınmasına neden olan faktörleri incelemektir. Kara para veya kirli para kavramı yasal olmayan faaliyetlerden elde edilen gelirler için kullanılmaktadır. Kara paranın kaynağını uyuşturucu kaçakçılığı, silah ve insan ticareti gibi yasal olmayan faaliyetlerden elde edilen gelirler oluşturmaktadır. Ekonomiye ve sosyal hayata verdiği zararlardan dolayı kara paranın aklanması ile mücadele edilmektedir. Kara para aklamada birçok kanal kullanılmaktadır. Finans kuruluşları, döviz büroları, tarihi eser koleksiyoncuları, spor kulüpleri, bahis ve şans oyunları, güzellik merkezleri ve kıyı bankacılığı en çok tercih edilen kanallardır. Yasal olmayan gelirlerin düşük gelirli gelişmemiş veya gelişmekte olan ekonomilerde oluşturduğu kaldıraç etkisi suç örgütlerinin büyük bir ekonomik güce ulaşmasını sağlamaktadır. Söz konusu ülkelerde kara para aklamayla ilgili kontrol sisteminin yetersiz kalması yasal olmayan faaliyetlerin yürütülmesine neden olmaktadır. Kara para aklama sadece ekonomik değerleri değil toplumsal ve sosyal değerleri de zedelemektedir. Kara para aklamayı önlemek amacıyla FATF (Financial Action Task Force-Mali Eylemler Görev Gücü) kurulmuştur. FATF önerilere uymayan ülkeleri Kara ve Gri listeye alarak önerilere uyumlu olmaları için gerekli düzenlemelerin yapılmasını beklemektedir. FATF, 2021 yılında yaptığı değerlendirmede kırk tavsiyeden on birine uyumlu, yirmisine büyük ölçüde uyumlu, yedisine kısmen uyumlu ve ikisine de uyumsuz notu vererek Türkiye’yi Gri listeye almıştır. Çalışmada Türkiye’nin Gri listeye girmesinde etkili olan faktörler kavramsal boyutuyla incelenmiştir. Araştırma sonucunda Türkiye’nin Gri listeye alınmasında birçok faktörün etkili olduğu tespit edilmiştir. Yurt dışındaki çeşitli varlıkların vergi affı ile Türkiye’ye girişine izin verilmesinin önemli bir ihlal olduğu belirtilmiştir. Türkiye’nin Gri listeye alınmasıyla uluslararası piyasalarda itibarının zedelendiği, sermaye çıkışlarının olduğu ve yabancı yatırımcıların ekonomiye güvenlerinin azaldığı görülmektedir. Genel olarak bu süreçte şeffaf bir mali yönetimin sergilenmediği düşülmektedir.
Keywords : Kara para, Kara Para Aklama, Gri Liste, Türkiye