ALİ EL-KĀRÎ’NİN “EL-MUKADDİMETU’S-SÂLİME FÎ HAVFI’L-HÂTİME” RİSALESİ (Tahlil, Değerlendirme ve Neşir)

Authors : Mustafa AKMAN, Ahmet ARSLAN

Pages : 252-279

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2022-06-26

Article Type : Other Papers

Abstract :Şahit olduğu bid‘at ve hurafelere karşı amansız mücadelesiyle bilinen el-Kārî, tasavvuf alanındaki batınî temayüllere karşı çıkmış, felsefî tasavvuf ile onun şöhretli temsilcilerine mesafe koymuş ve evliyâ ve asfiyâ denilenlerin mükâşefelerinin bir kıymeti haiz olmadığını belirtmiştir. Bu hassasiyetlere sahip el-Kārî’nin yaşadığı dönemdeki meşhur sûfîlerin “beni gören cennete girer ya da cehenneme girmez” tarzı “gulat” iddiaları söz konusu olmuştur. el-Kārî’nin “Mukaddimetu's-sâlime fî havfi'l-hâtime” adlı risalesini, temelde bu iddiayı çürütmek amacıyla yazdığı anlaşılmaktadır. Müellif eserde, kimsenin akıbetinin belli olmadığı ve “kimsenin kimseye garantör olamayacağı” inancını ifade etmek üzere aktardığı rivayetler ve kimisi tasavvuf mezhebinin önde gelen şahsiyetleri olan muhtelif zevattan aktarımlar ile kanaatini desteklemeye çalışmaktadır. Ancak onun dayandığı rivayetlerin kendi tezini temellendirmeye yaraması doğru olmakla beraber İslâm düşüncesi açısından bazı problemler barındırdığı da görülmektedir. Keza sûfî önderlerden atıf ve alıntı yaptığı kimi zevatın farklı konularda yine problem taşıyan tutum ve söylemlerinin olduğu bilinmektedir. Bu açıdan el-Kārî’nin eserdeki tespitlerini temellendirmek adına yaptığı aktarım ve atıflar isabetli olsa da sonuç odaklı değerlendirmeler olduğu anlaşılmaktadır. Biz de bu makalemizde eseri tercümenin yanı sıra söz konusu iddiaları, el-Kārî’nin itiraz ve tespitlerini tahlil ederek İslâm düşüncesi açısından konuyu aydınlığa kavuşturmayı düşünüyoruz.
Keywords : Kelam, Tasavvuf, Rüya, Müşahade, Keşif, Akıbet, Havf ve Reca