Dârimî’nin Mukaddimesinin Kavram, Literatür ve Hadis Usûlü Açısından Tahlili

Authors : Bilge Kılıç

Pages : 130-155

Doi:10.58852/dicd.1293228

View : 144 | Download : 127

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Gelecek bahislerin dayanağı, kıyâsın bir cüzʾü olan kaziye ve delilin sıhhatinin kendisine dayandığı temel olarak görülen mukaddime, çoğunlukla kitap veya ilmî bahislerin başında yer alan ön söz ve giriş yazısı anlamında kullanılmıştır. Bir eserin mukaddimesi eserden esere kimi farklılıklar içermekle birlikte genel olarak iki noktada yoğunlaşmıştır. Birincisi, müellifin kitabın ana konularından önce kendince önemli ve öncelikli gördüğü hususları ilk olarak zikretmesidir. İkincisi, kitabın ilgili olduğu ilim dalına ilişkin usûl bilgileri sunmasıdır. Dârimî’nin (ö. 255/869) es-Sünen ismiyle bilinen eserinin mukaddimesi kısmen ikinci özelliğe sahip bir mukaddimedir. Dârimî, mukaddimede bâb başlıkları ve bâb başlıklarının altında sıraladığı rivayetlerle hadis ilmine ve usûlüne dair bilgiler ortaya koymuştur. Hadis tahammül ve edâ metotları, hadislerin korunması ve yazılması, muhaddis ve tâlibin uyması gereken prensipler, sika ravîlerden hadis rivayeti, mana ile hadis rivayeti, hadis dirayeti, hadis müzâkeresi ve hadis yolculuğu gibi hadis ilmine ve usûlüne ilişkin rivayetlere genel hatlarıyla yer vermiştir. Bunu yaparken kendinden önceki rivayet müktesebatından geniş ölçüde istifade etmiş ve söz konusu usûl ile ilgili meseleleri rivayetlerle delillendirmeye çalışmıştır. Böylece Dârimî, hem erken dönemdeki ilmi teamülü izhar etmede, hem de hadis usûlü kaidelerinin şekillenmesinde önemli bir rol üstlenmiştir. Bu makalede mukaddime kavramı ve literatürü çerçevesinde Dârimî’nin mukaddimesi incelenmiş ve hadis usûlüne dair kanaatleri tespit edilmiştir.
Keywords : Hadis, Dârimî, Sünen, Mukaddime, Hadis Usûlü.