Mâlikîler’in Bazı Cerh Problemlerine Bakışı (Ebû’l-Velîd el-Bâcî Örneği)

Authors : Uğur Erman

Pages : 187-205

Doi:10.58852/dicd.1544400

View : 65 | Download : 50

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Hadis ilminde cerh ve taʿdîl hadislerin sened açısından Hz. Peygamber’e (a.s.) ait olup olmadığını belirleyen ve halen güncelliğini koruyan hadis ilminin bir alt disiplinidir. Kökeni Hz. Peygamber (a.s.) dönemine dayanan cerh ve tadil ilmi zamanla gelişim göstermiş, bu ilim için muhaddisler tarafından birtakım usuller belirlenmiştir. Hadislerin sıhhati bu ilim dalının hakemliğinde tespit edilmiştir. Esasen hadis ilminde cerh işlemi ictihâdî olduğundan cerh ve taʿdîl kriterleri dolayısıyla bu ilim dalının hadisin sened ve metin problemlerine bakış açısı değişkenlik gösterebilmiştir. Bu çerçevede Mâlikî bir muhaddis olan Ebû’l-Velîd el-Bâcî (öl. 474/1081) cerh ile ilgili bazı problemlere et-Taʿdîl ve’t-Tecrîḥ li-men Ḫarrece lehû’l-Buḫâriyyu fî’l-Câmiʿi’ṣ-Ṣaḥîḥ adlı eserinde değinmiş ve bu problemlere bazen naklî deliller öncülüğünde bazen de kendi görüşlerini ifade ederek cevap vermeye çalışmıştır. Bâcî, bu eserde cerh ve taʿdîl ilminin usul ve esaslarına değinerek cerh ve taʿdîl yapan kişinin özelliklerinin ne olacağı, cerhin caiz olup olmadığı, cerh ve taʿdîl yapabilecek uzmanların bazı tabirlerden ne kastettikleri, hangi râvîlerden hadis alınması gerektiği, bidʿat sahibi râvîlerin durumlarının ne olacağı gibi cerh ve taʿdîl problemlerine değinmiştir. Bu itibarla çalışmada Bâcî’nin cerh ve taʿdîl alanının bazı problemlerine bulduğu çözümlerin mâlikî olan muhaddis ve cerh-taʿdîl âlimleri ile diğer muhaddis ve cerh-taʿdîl âlimlerinin görüşleriyle uyuşup uyuşmadığı tespiti cihetine gidilecektir. Böylece elde edilen bulguların Mâlikilerde cerh ve taʿdîl anlayışını ve bu anlayışın fıkha nasıl yansıdığını çalışacak olan araştırmacılara öncül bir kaynak teşkil edeceği düşünülmektedir.
Keywords : Hadis, Cerh, Taʿdîl, Mâlikî, Bâcî.