Düşük Akımların Frekans Analizi ve Çevresel Akış ile İlişkisi

Authors : Hafzullah AKSOY, Ebru Eriş, Bihrat ÖNÖZ, Mahmut ÇETİN, Mehmet İshak YÜCE, Bülent SELEK, Hakan AKSU, Halil İbrahim BURGAN, Musa EŞİT, İşılsu YILDIRIM, Ece ÜNSAL KARAKUŞ

Pages : 503-514

View : 24 | Download : 11

Publication Date : 2018-04-04

Article Type : Research Paper

Abstract :Yıllık akış rejiminin bir bileşeni olan düşük akımlar yılın belli zamanlarında akarsuda görülebilmektedir. Düşük akımların akarsudan su sağlanması, su kalitesi, ulaşım ve canlıların yaşamı üzerinde etkileri vardır. Bir akarsu havzasında düşük akımların uzun bir süre devam etmesi durumunda havzada kuraklığın meydana gelme olasılığı artar. Bu dönemlerde suyun ne şekilde kullanılacağına karar vermek için düşük akımların incelenmesi önem taşır. Kurak dönemlerde her türlü maksatla kullanılacak suyun miktarının belirlenmesinde bir araç olarak kullanılmak üzere düşük akım ile ilgili çalışmalar yaygın olarak yapılmaktadır. Frekans analizi bu amaçla kullanılan bir yöntemdir. Bu çalışmada, Meriç-Ergene, Gediz, Seyhan ve Ceyhan havzaları için düşük akım frekans analizi yapılmıştır. Düşük akımların frekans analizinde 2- ve 3-parametreli Gamma, log-normal ve Weibull dağılımı ile Genel Ekstrem Değer dağılımı seçilmiştir. Düşük akımları temsil etmede Meriç-Ergene, Gediz ve Ceyhan havzalarında çoğunlukla 3-parametreli log-normal dağılım, Seyhan havzasında ise 3-parametreli Weibull dağılımı ön plana çıkmıştır. Akarsuların zaman zaman kurudukları da hesaba katılarak uydurulan olasılık dağılım fonksiyonları kullanılarak düşük akım debi-süre-frekans eğrileri elde edilmiş, bu sayede akım gözlem istasyonu bazında belli dönüş aralıklarına karşı gelen beklenen düşük akımların hesaplanması mümkün olmuştur. Bu çalışmada ayrıca düşük akımlar ile çevresel akış arasında bir ilişki aranmış, genelleştirilememekle birlikte belli dönüş aralıklarındaki düşük akımların çevresel akış olarak kullanma potansiyellerinin olduğu belirlenmiştir.
Keywords : Düşük akım, Frekans analizi, Kuruyan akarsu, Şiddet Süre Frekans eğrisi, Çevresel akış