Su Talep Seviyesine Göre Kurak ve Sulak Dönem Analizi

Authors : Eyüp ŞİŞMAN

Pages : 301-310

Doi:10.24012/dumf.449592

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2019-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Sulaklık ve kuraklık su talebinin, yağış ve akış miktarları ile kıyaslanması sonucunda, ortaya çıkan fazlalık veya eksikliklerin birer fonksiyonudur. İhtiyaç seviyesine göre dengeli olması için çalışılan bu iki durum, bilimsel yöntemler kullanılarak üretilen bilgi ile yönetilemediğinde beraberinde pek çok soruna sebep olabilir. Sulaklık durumunda ortaya çıkan problemler, nispeten daha kısa sürelerde ve kendiliğinden ortadan kalkabilirken, özellikle iklim değişikliği ile etkileri daha da artan kuraklık problemlerine zamanla çözüm bulunmadığında çok daha karmaşık bir duruma gelecektir. Sulaklık ve kuraklık sorunlarının ortadan kaldırılması veya etkilerinin azaltılması için, bu iki husus çözümde birlikte ele alınıp değerlendirilmeli ve denge kurulmalıdır. Eğer denge sağlanamaz ise, meteorolojik kuraklık ile başlayan süreç hidrolojik, tarımsal ve sosyal kuraklık şeklinde birçok alanda geri dönülemeyecek tahribata sebep olacaktır. Başlangıçta az bilinmeyenli denklemler ile ifade edilebilecek bu problemler ve süreç, iyi yönetilemediğinde sonraları karmaşıklaşarak çok bilinmeyenli duruma dönüşecektir. Bu çalışma ile sulaklık ve kuraklık özellikleriyle ilgili problemlerin başında ihtiyaç duyulacak, dengeye yönelik bazı matematik denklemlerin elde edilmesine çalışılmıştır. Talep (eşik-kesme) seviyesi ile kuraklık ve sulaklık özellikleri arasında kurulabilecek ilişkiler araştırılmıştır. Araştırma sonucunda yağış ve akış verileri kullanılarak, talep ile kuraklık ve sulaklık süreleri, ortalama yıllık eksiklik ve fazlalık miktarları arasındaki geometrik ilişkiler polinom, üssel ve kuvvet fonksiyonları ile tanımlanmıştır. Su konusunda çalışan uzmanlar burada sunulan model yaklaşımı ile bölgesel talep seviyeleri ve gözlenen verilere uygun sulaklık ve kuraklık özellikleri arasındaki ilişkilere ait grafikleri elde ederek daha etkin tasarım, planlama, işletme ve su yönetimi sağlayabilirler.
Keywords : Kuraklık, Hidroloji, Matematik Modelleme, Kuraklık, Sulaklık, Talep Seviyesi, Su Kaynakları Planlaması