Kısmi En Küçük Kareler Yapısal Eşitlik Modelinin Yeraltı Suyu Kalitesinin Değerlendirilmesinde Kullanımı

Authors : Zeki DOĞAN, Hamza YALÇİN, İbrahim YENİGÜN, Ali Volkan BİLGİLİ

Pages : 165-174

Doi:10.24012/dumf.816469

View : 22 | Download : 14

Publication Date : 2021-01-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu araştırmada su kalitesi ikinci nesil çok değişkenli bir istatistik metodu olan Kısmı En Küçük Kareler Yapısal Eşitlik Modeli (KEKK-YEM) kullanılarak incelenmiştir. KEKK-YEM gözlenen değişkenlerden yola çıkıp doğrudan gözlemlenemeyen (latent) değişkenler arasındaki ilişkileri açıklamaya çalışır. KEKK – YEM modelinde kullanılan gözlenen su kalitesi faktörleri pH, TDS katyonlar (Mg2+, Na+)ve anyonlar (HCO3-, Cl-ve SO4+). Çalışmada kullanılan KEKK-YEM modeli iki aşamada değerlendirilmiştir; ölçüm modelinin uygunluğu farklı uyum indisleri ile birinci aşamada değerlendirildikten sonra ikinci aşamada yapısal model değerlendirilmiştir. YEM model sonuçlarına göre, su kalitesi üzerinde katyonların (γ=0.598, p<0.05) anyonlardan (γ=0.259, P<0.05) daha etkili olduğu ve yine pH üzerinde katyonların (γ=0.643, P<0.05) anyonlardan (γ=-0.512, P>0.05) daha etkili olduğu tahmin edilmiştir. Su kalitesi varyansının %65’i (R2=0.650) ve pH’nin varyansının %19.5’i (R2=0.195) anyonlar ve katyonlar tarafından açıklandığı görülmüştür. Sonuç KEKK-YEM’in su kalitesinin değerlendirilmesinde klasik çok değişkenli ve bazı önkoşullara sahip daha fazla örneğe ihtiyaç duyan geleneksel istatistiksel metotların yerine başarı ile kullanılabileceğini göstermiştir
Keywords : su kalitesi, anyonlar, katyonlar, yapısal eşitlik modellemesi