Geleneksel Yapılarda Kullanılan Kerpiç Malzemenin SEM-EDX Analizlerinin Değerlendirilmesi: Diyarbakır Karaçalı (Tilalo) Mahallesi’ndeki Güvercin Evleri (Boranhane) Örneği

Authors : Berfin Aydinalp, Nursen Işik

Pages : 951-962

Doi:10.24012/dumf.1535958

View : 95 | Download : 168

Publication Date : 2024-12-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Dünyada, insanoğlu var oluşundan beri barınma ve beslenme gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için uygun yerler aramışlardır. Doğa olaylarından dolayı ve insanların konfor isteğinin artmasıyla birlikte barınma ihtiyaçları için daha elverişli mekanlara geçmişlerdir. İlk zamanlarda mağara ve ağaç kovukları gibi yerlerde yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Yerleşik hayata geçiş ile birlikte su ve toprak karışımı olan kerpicin malzemeden inşa edilmiş yapılar kullanılmaya başlanmıştır. Anadolu’nun birçok bölgesinde kerpiç malzeme ile geleneksel konut ve hayvan barınakları inşa edilmiştir. Bu çalışmada, kapsamlı literatür araştırması yapılmıştır. Diyarbakır ilinin Karaçalı (Tilalo) Mahallesi’ndeki kerpiç malzemeden inşa edilen güvercin evlerinin(boranhane) mimari özellikleri, mevcut durumu ve yapısal sorunları ele alınmıştır. Günümüze ulaşan biri arkeolojik kalıntı şeklinde toplam yedi adet güvercin evinin (boranhane) bulunduğu bölgede alan çalışması yapılmıştır. Alan çalışmasında öncelikle güvercin evlerinin (boranhane) rölöve projeleri çıkartılmıştır. Az, orta ve ağır hasarlı altı adet güvercin evlerinin(boranhane) mevcut durumları ve yapısal sorunları gözlemsel olarak tespit edilerek bu sorunlar ayrıntılı fotoğraflarla belgelenmiştir. Güvercin evlerinin (boranhane) inşasında kullanılan kerpiç malzemenin içeriğinin belirlenmesi amacıyla altı adet güvercin evlerinden(boranhane) deneysel çalışmada kullanılmak üzere toplam sekiz adet kerpiç numune alınmıştır. Alınan numuneler üzerinde DÜBTAM laboratuvarında SEM-EDX analizleri yapılmıştır. Diyarbakır kent tarihinde, kültürel ve mimari miras olarak kabul edilen güvercin evlerinde (boranhane) yapı malzemesi olarak kullanılan kerpicin içerik analizi deneysel çalışmalarla belirlenmiştir. Deneysel çalışmalar sonucunda içeriği belirlenen kerpiç malzemenin, güvercin evlerine (boranhane) yönelik yapılacak onarım ve restorasyon çalışmaları için güncel bir rehber olması hedeflenmiştir. Güvercin evlerinin (boranhane) korunarak gelecek nesillere aktarılması ve bu yöndeki akademik çalışmaların yaygınlaştırılması önemli ve gereklidir. Bu bağlamda, yapılan çalışmanın güvercin evleri (boranhane) kültürlerinin yaşatılması, mimaride sürdürülebilirlik özellik kazandırılması bakımından katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Keywords : Boranhane, Diyarbakır, Güvercin Evleri, Karaçalı (Tilalo), Kerpiç, SEM- EDX