TASAVVUFÎ METİNLERDEN SÛFÎLERİN CEBRE BAKIŞLARINI OKUMA DENEMESİ

Authors : Oğuzhan ŞAHİN

Pages : 13-35

View : 20 | Download : 11

Publication Date : 2018-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :İnsanın ihtiyârî fiillerinde ne derece özgür olduğu, bu fiillerin kendine ait olup olmadığı gibi noktalarda kelâm âlimleri ve felsefeciler tarafından tartışılan cebre sûfîler de bigâne kalmamış ve ilk dönem sûfîlerinden başlamak üzere birçok metinde şiir, şerh, risale vd. cebr konusu ele alınmıştır. Sünnî tasavvufun cebre bakış açısı genel anlamda Ehl-i Sünnet kelâmcılarıyla doğru orantılıdır. Yani sûfîler, Ehl-i Sünnet’in delillerini kullanarak Cebriyye’yi tenkit etmiştir. Ancak yine de geliştirdikleri teorileri sebebiyle aşırı cebr cebr-i sırf ile suçlanmaktan kurtulamamışlardır. Bu yazı sûfîlerin cebre bakış açılarını incelemek ve onlara yöneltilen tenkitleri genel hatlarla ele almayı hedeflemektedir. Bu bağlamda, sûfîlerin tevhid anlayışından hareket ederek cebr konusu “zühdî” ve “zâtî” diye iki noktada incelenmiştir. Ancak çalışmamızın asıl odaklanmaya çalıştığı husus, vahdet-i vücûdcu sûfîlerin metinlerinde cebrin ele alınış biçimidir
Keywords : Cebr, Cebriyye, zühdî cebr, zâtî cebr, vahdet i vücûd, aʻyân ı sâbite, istidâd, sûfî metinleri