MİLLÎ BELÂGAT DEVRİ DÂİRESİNDE SA‘ÎD PAŞA İLE REŞÎD’İN ARÛZ İMLÂSINA DÂİR DİKKATLERİ

Authors : Abdülkadir DAĞLAR

Pages : 18-26

View : 22 | Download : 12

Publication Date : 2016-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Ondokuzuncu asırda Tanzîmât’ın ilânı ile birlikte açılan batılı tarzdaki tıbbiyye, askeriyye, mülkiyye gibi mekteplerde klâsik edebiyat bilgi ve teorilerini öğretmek amacıyla Arapça belâgat kitaplarının tertîbi üzerine kimisi yine örnekleri Arapça kimisi de örnekleri de Türkçe olan Türkçe belâgat kitapları hazırlanmış, yirminci asrın başlarına kadar yaklaşık elli yıllık bir süreçte bu dâirede çeşitli hacimlerde pek çok eser verilmiştir. Yine bu dönemde vezin meselesi üzerine yazılan Türkçe kitapları “Türk Arûzu” kavramını ilim âleminde kullanıma açmıştır. Klâsik edebiyat bilgisi kitaplarının Türkçe yazıldığı bu dönemi “millî belâgat devri” olarak adlandırmak mümkündür. Arûzun Arap ve Fars nazmındaki seyri sonrasında ve beraberinde Türkçe nazımda kullanılmaya başlaması ile Türkçe’nin imlâsında Arap harflerinin kullanılmaya başlaması eş zamanlılık arz etmektedir. Bu durum şâirleri vezin ve imlâya dâir muhtemel problemleri birlikte bertaraf etmeye yöneltmiş, bu da “arûz imlâsı” şeklinde isimlendirilebilecek nazımda imlâ tasarrufunu ortaya çıkarmıştır. Bu çalışma çerçevesinde, millî belâgat devrinde eserleriyle belâgat, vezin ve imlâ meseleleri ile ilgili fikirlerini ortaya koyan edebiyatçıların arûz imlâsı üzerine dikkatleri, özellikle de Diyarbakırlı Sa‘îd Paşa’nın “Mîzânü’l-Edeb” ve Reşîd’in “Nazariyyât-ı Edebiyye” adlı belâgat eserlerindeki dikkatleri ele alınacaktır
Keywords : Belâgat, Arûz, İmlâ, Saîd Paşa, Reşîd