KERB-NÂME’DE GEÇEN İKİLEMELER ÜZERİNE

Authors : Mehmet Emin TUĞLUK

Pages : 113-137

View : 23 | Download : 21

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkçede anlamı güçlendirmenin, pekiştirmenin pek çok yolu vardır. Bu yollardan biri de genellikle söylenmek isteneni daha kısa ve etkili bir şekilde ifade etmek ve anlamı kuvvetlendirmek için ikilemeler kullanmaktır. Kaynaklarda ikileme, yineleme, tekrar, ikizleme, katmerleme gibi farklı terimlerle adlandırılan ikilemelerin oluşumu kimi zaman yüzyıllar almaktadır. Türkçenin yazılı ilk kaynaklarında ikileme örneklerinin bulunması Türkçenin köklü tarihine kaynaklık eden bir delil olarak görülmektedir. Ayrıca Türkçenin farklı dönemlerinde yazılan pek çok eserde ikileme kullanımına rastlanmaktadır. Kerb-nâmeler genel olarak Kerb Gâzî’nin cenklerini konu edinen eserlerdir. Kerb-nâmeler tarihî gerçek şahsiyetlere yer vermesi yönüyle halk hikâyelerine benzerken bazı olağanüstü olay ve hayali kahramanlara yer vermesi yönüyle de destanlara benzeyen eserlerdir. Kerb-nâmelerin kütüphanelerde manzum ve mensur ciltleri bulunmaktadır. Bu çalışmada Cihângîrli Muhammed Ârif tarafından telif edilmiş olup, H.1076 / M.1665-1666 tarihinde Mustafa ibn Ömer el-Bevvâb tarafından istinsah edilen Kerb-nâme’de geçen ikilemeler tespit edilmiştir. Tespit edilen ikilemeler; sözcük yapısı bakımından ikilemeler, anlam bakımından ikilemeyi kuran sözcükler ve kökenleri bakımından ikilemeler olmak üzere üç başlık altında incelenmiştir.
Keywords : Kerb nâme, ikileme, tekrar, sözcük yapısı, anlam, köken