KLASİK ARAP LİTERATÜRÜNDE İLK OTOBİYOGRAFİ ÖRNEKLERİ: HAKÎM ET-TİRMİZÎ’NİN BÜDÜVVÜ ŞE’N İSİMLİ ESERİ

Authors : Ferhat Gökçe

Pages : 412-432

Doi:10.15182/diclesosbed.1566600

View : 43 | Download : 48

Publication Date : 2025-02-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Hicrî üçüncü asrın önemli simalarından Hakîm et-Tirmizî (ö. 320/932) ilim ve kültür hayatımızda birçok alanda öncü bir isim olmuştur. Hadis ilminde hadis yorumculuğunun ilk örneklerini vermesi, hikmet ilminden ilk defa bahseden kimse olması, nazarî tasavvuf kapsamındaki birçok konuda ilk görüşleri dile getirmiş olması onu ayrıcalıklı kılan hususlardan birkaç tanesidir. İlim-kültür geleneğimizde onun ilk örneklerinden birisini verdiği alanlardan birisi de otobiyografidir. Büdüvvü Şe’n, türünün ilk örneklerinden olup onun otobiyografik mahiyetteki bir eseridir. Küçük hacimli bu eser, modern dönemlerde ilk defa Hellmut Ritter (1892-1971) tarafından keşfedilen bir nüshası esas alınarak basılmıştır. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi’nde yer alan bu nüsha üzerine iki neşri gerçekleştirilen bu eserin Arap literatüründe daha özelde tasavvuf literatüründeki yeri dikkat çekmektedir. Hakîm et-Tirmizî’nin hayatının ve manevi tecrübelerinin bir kaynağı olarak Büdüvvü Şe’n, otobiyografi telif etme gayesiyle yazılmamıştır. Bununla birlikte bu kıymetli eser, yazarın kişisel deneyimlerine yer veren, manevî ve dini yönelimlerine ışık tutan, toplumsal ve kültürel bağlama dair ipuçları sunan ve eğitici ve öğretici değerleri aktaran bir kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır.
Keywords : Otobiyografi, Hakim et-Tirmizi, Büdüvvü Şe’n.