TÜRKÇEDE KİPLİK ANLAMININ BELİRSİZLİĞİ VE ANLAMSAL ROLLER

Authors : Zeynep Erk EMEKSİZ

Pages : 55-66

Doi:10.1501/Dilder_0000000098

View : 15 | Download : 31

Publication Date : 2008-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı Türkçede yükümlülük ve bilgisellik kiplikleri arası anlamsalgeçişimi bir anlamsal sınırlılık oluşturan anlamsal rol yükleme açısından betimlemektir. Çalışmanın temel iddiası şudur: Türkçede yükümlülük işaretleyen -mAlIbiçiminin basit yüklemlerde dolaysız kılıcı özne olduğunda yükümlülük kipliğiiçinde zorunluluk ile öneri arasında çok anlamlıdır (polysemious). Zorunluk ileöneri arasındaki anlamsal belirsizlik ise edimsel düzlemde, şematik bilgiye dayalıolarak çözülebilir. Özne dolaylı olduğunda ise -mAlI tek anlamlıdır ve yalnızcazorunluluk işaretler. Ol- koşaçı ile kurulan adcıl yüklemlerde ise -mAlI yükümlülükkipliği ile bilgisel kiplik arasında çift anlamlıdır (ambigious). Çift anlamlılıköznenin yüklendiği anlamsal role göre çözülebilir. Öznenin ‘etkilenen’ rolüüstlendiği durumlarda bilgisel kiplik; öznenin kılıcı olduğu durumlarda ise yükümlülük kipliği belirginleşir
Keywords : Kiplik, Çok Anlamlılık, Çift Anlamlılık, Anlamsal Rol