Türkçede İlgi Tümceciği Adası Dışına Yapılan Taşımalar Üzerine Bir İnceleme

Authors : Sinan ÇAKIR

Pages : 271-280

Doi:10.31464/jlere.576488

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2020-04-25

Article Type : Research Paper

Abstract :ÖZ:   Geç Eklenti Varsayımına (Stepanov, 2001; 2007; Fox, 2002; Boskovic, 2004; Henderson, 2007) göre eklentiler türetime diğer tümce öğelerine kıyasla daha geç katılmaktadırlar. Bu nedenle de bu tür yapılardan dışarı doğru taşıma yapmak mümkün olmamaktadır. Türkçede ilgi tümceciği eklenti adası dışına yapılan taşımaları inceleyen çalışmaların bulguları (Gürel ve Çele, 2011, İnce, 2012, Çakır, 2018) Geç Eklenti Varsayımının iddialıyla örtüşmektedir. Ancak Hoffman (1995, s.56-57), Türkçede kişi adılı kullanılan bazı durumlarda ilgi tümcecikleri gibi oldukça güçlü eklenti adalarından bile öğelerin dışarı taşınabildiğini iddia etmektedir. Mevcut çalışma, bu tür yapılara odaklanmaktadır. 18 maddeden oluşan Bir Dilbilgisellik Değerlendirme Testi ve 9 maddeden oluşan Bireysel Hızda Belirlenen Hızda Okuma Testi (Self-paced Reading Test) ile toplam 93 katılımcıdan veri toplanmıştır. Çalışmanın bulguları Geç Eklenti Varsayımının iddialarını desteklemektedir. İlgi tümceciği içeren tümcenin öznesi konumunda ister bir kişi adılı bulunsun ister diğer bir ad öbeği, bu tümcecikten dışarı doğru yapılan taşımalar dilbilgisel sonuçlar vermemektedir. Kişi adılı içeren tümcelerde, ilgi tümceciğinden dışarı doğru yapılan taşımaların göreceli olarak daha fazla kabul edilebilir oluşu ise bu tümcelerde bulunan açık adılların zihinsel işlemleme esnasında düşürüldüğü şeklinde açıklanmıştır. Çalışma bulgularının da gösterdiği gibi, açık adılların başka ad öbekleri ile değiştirilmesiyle bu tür taşımalardaki dilbilgisellik sorunu daha belirgin bir hale gelmektedir.  Anahtar sözcükler:  Geç Eklenti Varsayımı, İlgi Tümceciği Adası, açık adıllar, Türkçe.
Keywords : Geç Eklenti Varsayımı, İlgi Tümceciği Adası, Açık Adıllar, Türkçe