Gelişimsel Dil Bozukluğu ve Yürütücü İşlev Becerileri: 4-7 Yaş Arası Çocuklarda Yürütücü İşlev Becerilerini Karşılaştıran Çalışmaların Sistematik Derlemesi

Authors : Elif Erva BEKTAŞOĞLU, Maral YEŞİLYURT

Pages : 72-95

Doi:10.58563/dkyad-2023.61.5

View : 19 | Download : 10

Publication Date : 2023-04-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Amaç: Gelişimsel dil bozukluğu insert ignore into journalissuearticles values(GDB); olan çocuklar dilsel becerilerinin yanı sıra, yürütücü işlevlerde de zorluklar yaşamaktadır. Son yirmi yılda, bu konuya odaklanan çalışmaların sayısı artmış olsa da, GDB’ li okul öncesi çocuklarda yürütücü işlev becerilerinde yaşanan güçlüklerin araştırılmasına halen ihtiyaç duyulmaktadır. Bu derleme, alanyazında yer alan 4-7 yaş arası GDB olan ve olmayan çocukların yürütücü işlev becerilerinin karşılaştırıldığı çalışmaları incelemeyi, gruplar arasındaki farkları ortaya koymayı ve kullanılan yürütücü işlev ölçüm araçları hakkında klinisyenlere bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Yöntem: Bu amaç doğrultusunda sistematik derleme prosedürü PRISMA Bildirgesi kullanılarak oluşturulmuş ve raporlanmıştır. Çalışmaların metodolojik kalitelerinin ölçümünde JBI Kesitsel Çalışmalar ve JBI Randomize Kontrollü Çalışmalar için olmak üzere iki değerlendirme aracı kullanılmış olup, çalışmaların seçilmesinde PRISMA Akış Şeması izlenmiştir. Dahil etme kriterlerini karşılayan ve metodolojik kalite değerlendirilmesinde yüksek puan alan yedi çalışma derlemeye dahil edilmiştir. Çalışmaların örneklemini 4;0-6;3 yaş arasında gelişimsel dil bozukluğu olan 292 ve tipik gelişim gösteren 333 olmak üzere toplam 625 çocuk oluşturmaktadır. Bulgular: Çalışmaların bulguları incelendiğinde, GDB’ li çocukların, tipik gelişim gösteren çocuklara göre yürütücü işlev becerilerini ölçen görevlerde daha düşük performans gösterdiği bulunmuştur. Sonuç: Bu derleme ile GDB yürütücü işlevlerde yaşadıkları problemler ortaya konmuştur. Alanyazın bulguları doğrultusunda, bu çocuklara erken dönemde sağlanan müdahale programlarında yürütücü işlev becerilerine yönelik uygulamalara da yer verilmesinin önemli olduğu ve çocukların ileri dönemde akademik olarak yaşayabilecekleri zorlukları azaltabileceği düşünülmektedir.
Keywords : gelişimsel dil bozukluğu, yürütücü işlevler, bilişsel esneklik, çalışma belleği, ketleme