Türk Genç Yetişkinlerin Anlatılarının Mikrodilbilimsel Özellikleri

Authors : Damlanur Demirhan, Merve Savaş, Senanur Kahraman Beğen

Pages : 38-59

Doi:10.58563/dkyad-2025.81.3

View : 67 | Download : 57

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Dilsel yeterlilik, bireyin yaşı, deneyimi ve sosyal çevresiyle şekillenen karmaşık bir üretim sürecidir. Sözdizimsel karmaşıklığın önemli göstergelerinden biri olan eylemsi üretimi, dil gelişiminin değerlendirilmesinde sıklıkla kullanılmaktadır. Anlatı örnekleri ise bireyin doğal bağlamdaki dilsel yeterliliğini çok yönlü biçimde yansıtabilen etkili araçlardır. Bu çalışmanın amacı, 18-30 yaş arası Türkçe konuşan sağlıklı genç yetişkinlerin ürettikleri anlatılarda mikro yapısal dil özelliklerini karşılaştırarak, sözdizimsel karmaşıklığın ortaya çıkmasına en elverişli anlatı aracını belirlemektir. Yöntem: Katılımcılardan üç farklı tek resim (Piknik, Kurabiye Hırsızı, Kaza) ve bir birleşik öyküleme materyali (“Kurbağa, Neredesin?”) aracılığıyla anlatı örnekleri toplanmıştır. Anlatılar, Dil Transkriptlerinin Sistematik Analizi (SALT-TK) yazılımı ile transkribe edilerek toplam sözce sayısı, bağlaç, edat, eylemsi, cümle türleri, ortalama sözce uzunluğu (OSU) ve tip tür oranı (TTO) gibi mikroyapısal değişkenler açısından analiz edilmiştir. Bulgular: “Kurbağa, Neredesin?” adlı birleşik anlatı, mikroyapısal parametrelerde diğer anlatı türlerine kıyasla daha zengin çıktılar sunmuştur (p<0,01). Ayrıca korelasyon analizlerinde, eylemsi üretimi ile bağlaç, edat ve diğer cümle türleri arasında anlamlı ilişkiler saptanmıştır (p<0,05). Sonuç: Elde edilen bulgular, yeniden anlatım yöntemiyle elde edilen anlatıların sözdizimsel açıdan daha karmaşık çıktılar sunduğunu göstermektedir. Türkçe konuşan genç yetişkinlerde eylemsi üretimi ve diğer mikro yapılar, dil gelişiminin önemli göstergeleri olarak öne çıkmaktadır. Bu yapılar, bireyin dilsel olgunluk düzeyinin değerlendirilmesinde de kullanılabilir. İleri çalışmalarda katılımcı sayısı artırılarak daha geniş normatif veriler oluşturulması ve makroyapısal dil özelliklerinin de mikroyapılarla birlikte değerlendirilmesi önerilmektedir.
Keywords : Anlatı, Genç Yetişkin, Mikroyapısal Analiz, Sözdizimsel Karmaşıklık, yan cümle