FİZİKSEL NEDENSELLİĞİN OLUMSUZ HAVA DURUMU HABERLERİNDE İFADESİ ÜZERİNE

Authors : Mine GÜVEN

Pages : 47-72

View : 9 | Download : 10

Publication Date : 2022-04-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada 10 Ocak-16 Mart 1929 tarihleri arasında Cumhuriyet gazetesinde yayımlanmış olumsuz hava durumu haber kesitlerinden oluşturulmuş bir veri tabanı nitel yöntemle incelenmiştir. Veri tabanındaki metinlerde nedenselliğin çeşitli dilbilgisel ve/veya sözcüksel yollarla açık olarak anlatılabildiği, sezdirilebildiği veya örtük bırakılabildiğini gözlemlenmiştir. Bağımlı biçimbirimler arasında -DAn durum eki ve -DIr oldurgan/ettirgen eki öne çıkmaktadır. Anlamsal/yapısal koşullar sağlandığında -(y)ArAk ulacıyla -(y)An ortacı nedensellik sezdirebilmektedir. Zamanda öncelik koşulu sağlandığındaysa nedensellik, tümceciklerin sıralanması yoluyla, örtük olarak da anlatılabilmektedir. Bağımsız biçimbirimlerden ilgeç (örn. -DAn dolayı) ve bağlaçlarsa (örn. bu yüzden) çeşitli ulamlara ait sözcüksel yapılara (örn. sebebiyet ver-, mütevellit) göre daha sık kullanılmaktadır. Bilgisellik anlam alanında, öznel nedensellik gösterenler bulunmakla beraber, örneklerin çoğunda, içerik anlam alanında, dış dünyadan kaynaklanan fiziksel nedensellik ifade edilmiştir. Bu bulgulara dayanılarak, olumsuz hava haberlerinin odaklandığı anlamsal kavramın fiziksel nedensellik olduğu ve bu kavramın gerek açık gerekse örtük olarak anlatılabildiği sonucuna varılmıştır.
Keywords : Fiziksel nedensellik, örtük anlatım, ettirgenlik