AMAN ÜNLEMİ ÜZERİNE DERLEM TEMELLİ BİR ANLAMBİLİM VE EDİMBİLİM ÇALIŞMASI

Authors : Özlem KURTOĞLU ZORLU, Merve TOSUN

Pages : 89-105

View : 17 | Download : 16

Publication Date : 2023-07-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, Türkçedeki aman ünleminin anlamlarını ve edimbilimsel işlevlerini Türkçe Ulusal Derlemi insert ignore into journalissuearticles values(TUD); üzerinde incelemeyi amaçlamaktadır. TUD’da 2003-2013 yılları arasında aranan aman sözcüğünün 2135 bağımlı dizini incelenmiştir. Öncelikle amanın Türkçe Sözlükte yer alan anlamlarının derlemdeki sıklıkları belirlenmiş ve derlemdeki en sık anlamının Türkçe Sözlükte ilk sırada olup olmadığına bakılmıştır. Daha sonra amanın sözcük profili Genişletilmiş Sözcükbirim Modeline insert ignore into journalissuearticles values(Stubbs, 2002); göre sözcüksel eşdizimlilik insert ignore into journalissuearticles values(collocation);, dilbilgisel eşdizimlilik insert ignore into journalissuearticles values(colligation);, anlam tercihi insert ignore into journalissuearticles values(semantic preference); ve söylem ezgisi insert ignore into journalissuearticles values(discourse prosody); bakımından incelenmiştir. Ayrıca amanın edimbilimsel işlevleri ve sıklıkları Külebi insert ignore into journalissuearticles values(1990);’ın sınıflandırmasına göre beğenme, şaşma, korku, pişmanlık ve öfke gibi duygu belirtme işlevleri ile özür dileme, uyarma, dikkat çekme gibi çağrı işlevlerine göre bağımlı dizinlerin kodlanmasıyla belirlenmiştir. Bulgulara göre Aman Allah’ım, çok sık kullanılmaktadır. Aman sen genellikle bağlaç olan de ile veya emir kipindeki bir eylemle devam etmektedir. Aman nenin anlam tercihi olumlu anlamdaki niteleme sıfatlarıdır.
Keywords : Aman ünlemi, Derlem, Sözcük profili, Eşdizimlilik, Anlam tercihi, Söylem ezgisi