Divan Edebiyatında Nakş ve Nakkaş 1: İlk Yüzyıllar

Authors : Fatma Büyükkarcı YILMAZ

Pages : 13-28

Doi:10.15247/dev.192

View : 17 | Download : 14

Publication Date : 2014-06-01

Article Type : Book Review

Abstract :Maniheizm dininin kurucusu Mani, sağlığında öğretilerini Erjeng adlı kitabında yazıya geçirmiş ve kitabının bir bölümünü kâinatı tasvir eden çizimlerle süslemiştir. Bu resimler çok güzel olduğu için bu kitap, gökten inen bir mucize olarak gösterilmiş ve bundan dolayı da Mani'ye nakkaşlık isnad edilmiştir. Yedi yazıt ve bir resim bölümünden oluşan bu resimli mecmua Nigâr, Nigâristan, Engelyûn veya Erteng adlarıyla da bilinir. Divan edebiyatında da nakş, nakkaş ve ilgili diğer kelime ve terimler (musavvir, nigâr, Mani ve Erjeng gibi) kullanılarak çeşitli oyunlar ve edebi sanatlar vasıtasıyla sevgilinin güzelliğinden, onun hayalinin aşığın gönlüne nakşedilmiş olmasından, Allah'ın yaratıcılık vasfından bahsedilmiştir. Bu kelime ve terimlerin divan şiirinde nasıl kullanıldığını tespit etmek amacıyla dönem bakımından da sınırlamaya gidilerek XIV. ve XV. yüzyıllardan dört şair seçilmiş ve divanları taranmıştır. Bu şairler Kadı Burhaneddin (ö. 800/1398), Şeyhî (ö. 832/1429’dan sonra), Ahmed Paşa (ö. 902/1497) ve Necati Beg (ö. 914/1509)'dir. Böylece divan edebiyatının gelişmeye başladığı bu yüzyıllarda bu kelime ve terimlerin hangi bağlamlarda kullanıldığı ortaya konmaya çalışılacaktır.
Keywords : Mani, Erjeng, nakş, nakkaş, Kadı Burhaneddin, Şeyhî, Ahmed Paşa, Necati Beg