Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’nin II. Abdülhamid Döneminde Muzır Neşriyat Sayılması

Authors : Muhittin ELİAÇIK

Pages : 47-62

Doi:10.15247/dev.31

View : 22 | Download : 25

Publication Date : 2009-12-01

Article Type : Book Review

Abstract :Osmanlı ve diğer ülke memleketlerini özel veya resmî görevlerle dolaşarak yazdığı on ciltlik Seyâhatnâme’siyle tanınan Evliya Çelebi, bu eseriyle gezip gördüğü ülke ve memleketlerin coğrafyası, folkloru ve kültür tarihi bakımından da zengin bir bilgi kaynağı bırakmıştır. Çağının ekstrem bir yazarı olan Evliya Çelebi’nin Seyâhatnâme’si her an ve zamanda okunan sevimli bir kaynak olmakla beraber II.Abdülhamid döneminde muzır neşriyat sayılarak önce sansüre uğramış, sonra da yasak edilmiştir. Seyâhatnâme’nin ilk altı cildi 1896-1902 arasında sansür altında basılmışken, kalan ciltlerinin basımı 1902’de saraydan gelen emir üzerine muzır neşriyat sayılarak yasaklanmıştır. Muzır sayılma ve yasaklanma sebebi arşiv belgelerinde açıkça belirtilmeyip gizli ve muğlak bırakılmıştır. Bu yasakta büyük ölçüde matbaada sansür altında basılan bir kitabın bir de gazetede neşri etkili olmuş gözükmektedir. Bu makalede bu sansür ve yasakla ilgili arşiv belgeleri incelenerek sebep ve sonuçları gösterilecek, Seyâhatnâme’nin sansür edilen bölümlerine dair örnekler verilecektir.
Keywords : Evliya Çelebi, Seyâhatnâme, II Abdülhamid dönemi, sansür, muzır neşriyat, yasak