Edebiyat Tarihi Kaynaklarına Eleştirel Bir Yaklaşım: Osmanlı Müellifleri ve Tuhfe-i Nâilî Örneği

Authors : Gökhan ALP

Pages : 1-21

View : 24 | Download : 24

Publication Date : 2021-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde, tarih bilincinin kurumsallaşmasıyla birlikte vakanüvislik, kurumsal bir yapı hâline gelmiş; geçmişi kayıt altına almak sadece siyasî, askerî, malî vb. alanlarda kalmayarak ilim, kültür, sanat ve edebiyat sahalarında da çok çeşitli eserler yazılmıştır. Devlet müesseselerindeki bürokratların, belirli şehirlerdeki meşhurların, mutasavvıfların, şair, bilgin ve musiki üstatlarının bir araya getirildiği biyografik eserler, edebiyat tarihi araştırmalarının vazgeçilmez bir unsuru olmuş; kültürel ve edebî hayatın bir ürünü olmakla birlikte bu eserler, dönem araştırma ve incelemeleri için önemli bir belge ve kaynak hâline dönüşmüştür. Öne çıkan isimlerin hâl tercümelerini toplum bilincine taşıyan disiplin içerisinde biyografi alanında yer alan ve edebiyat tarihi açısından önemli bir yere sahip olan Osmanlı Müellifleri ve Tuhfe-i Nâilî söz konusu mezkur bilincin sürekliliğini sağlayan bir yaklaşımla tahrir kılınmıştır. Biyografik sahada modern ve bilimsel bir anlayışla günümüz okuyucusuna uzanan çalışmalarda başvuru kaynakları arasında yer alan bu eserler, yer yer verdikleri yanlış bilgiler neticesinde bazı çalışmaların hatayla malûl olmasına yol açmıştır. İncelenen kaynaklarda yazar dikkatsizliğinden, kaynakların yeterli derecede incelenmemesinden, hatalı bilgilerin aynen tekrarından hareketle bu makalede, edebiyat tarihi kaynaklarının bilimsel eleştiri süzgecinden geçirilmesi gerekliliği ortaya konulmuş; birtakım tespitler ışığında biyografik kaynaklara yönelik saptamalar paylaşılmıştır.
Keywords : Edebiyat Tarihi, Biyografi, Tenkit, Osmanlı Müellifleri, Tuhfe i Nâilî