Klasik Türk Şiirinde “Yüzü Açılmış” Deyimi Üzerine

Authors : Murat KEKLİK

Pages : 45-61

View : 22 | Download : 20

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Deyim ve atasözleri toplumların en önemli dil hazineleridir. En az iki kelimeden oluşan dil birlikleri olan deyimler ifadeye zenginlik kattıkları gibi ait olduğu toplumun kültür dinamiklerini, yaşayışını, inançlarını yansıtırlar. Bir dildeki deyimler incelendiğinde o dili kullanan toplumun değer yargıları hakkında bilgiler edinilebilir. Deyimlerin bir kısmı dilden dile aktarılarak günümüze kadar ulaştırılmış, bir kısmı da edebî eserlerin sayfaları arasında kalarak unutulmuş dolayısıyla kullanımdan düşmüştür. Kimi deyimler de kuşaktan kuşağa aktarılırken söyleyiş ve anlam bakımından değişime uğramıştır. Edebi metinlerde deyimlerin tarihsel süreç içindeki gelişimini izlemek mümkündür. Klasik Türk edebiyatı metinleri bu açıdan oldukça zengin kaynaklardır. Bu metinler yazıldıkları dönemin toplum hayatına, değer yargılarına ışık tutan deyimlerle doludur. Klasik Türk edebiyatı metinlerinde geçen deyim ve tabirleri doğru anlamak ve yorumlamak bu metinlerin anlaşılmasında kilit öneme sahiptir. Çalışmamıza konu olan “yüzü açılmış” deyimine 16. yüzyıl metinlerinde rastlanmaktadır. Deyimin geçtiği beyitler ve ilişkili olduğu kavramlar çözümlenip yorumlandığında toplumun değer yargılarını yansıtan ve günlük dilde yaygın olarak kullanılan bir deyim olduğu anlaşılmaktadır. Çalışmada divanlar ve mecmualar taranarak “yüzü açılmış” deyiminin geçtiği beyitler tespit edilmiş, tespit edilen beyitlerden yola çıkılarak yüzü açılmış deyiminin anlam çerçevesi çizilmeye çalışılmış, deyimin kullanım şekilleri ve bağlamlarının ortaya konulması amaçlanmıştır.
Keywords : Deyim, Yüzü açılmış, Beyit, Klasik Türk Şiiri