Bir Gazeli H içten Okumak!

Authors : Hasan AKAY

Pages : 1-28

View : 15 | Download : 13

Publication Date : 2015-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu yazı, Türk divan edebiyatı şairi Necâtî’nin “döne döne” redifli ünlü gazelini yapısalcılığa yapışan zıt kavramlardan veya zıtlık çiftleri üzerinden değil, fakat zıtlıkları yerinden eden bir dönüş ya da döngü eylemi üzerinden, metnin mihverini teşkil eden “âh” yolculuğu ve “dönüş” kavramları bağlamında yeniden okuma girişimidir. Metnin merkezinde yer alan bu kavramlar birbirinin bir versiyonu gibidir. ‘Döne döne âh çekilmesi’ veya ‘âh ile dönülmesi’; bu sayede maksadı belli bir eylemin gerçekleştirilmesi şeklindedir. Metinde ve ait olduğu kültür dairesinde bu eylemler, birbiriyle etkileşim içinde birer kod kavram olarak iş görmektedir. Her beyitte ‘âh’ın bir başka versiyonu açılmakta ve ‘âh’ların işlevi aynı ‘dönüş’lerle tamamlanmaktadır: Dönüşler hem ‘âh’tandır hem de ‘âh’adır. Bu manzara, zıtlıkları metinde kullanılamaz hale getirmektedir. Yani anlam, karşıtlıklar veya ikili yapı üzerinden değil, ‘ki’li yapı -yani ikiliği tekliğe indiren, tezadı versiyona dönüştüren bir yapı- üzerinden oluşturulmaktadır. Şair nazarını “âh”a odaklamış, ancak anlamın tahakkukunu, “dönüş”ler d e saklamıştır. Dönüş âhın işlemi, âh dönüşün işlevidir. Çıkış ve inişler, sevinçle inleyişler, raks ediş ve seyredişler, duruşlar ve dönüşler, görünüş ve görüşler hep bu merkezdedir. İkilemeli yapı “döne döne” , -iki defa ‘dönme’ ile ‘dönüş’ü sürekli eyleme dönüştürme şeklindeki- ikili anlamı âdeta hem yapmakta hem de yıkmaktadır. İkinci ‘dönme’ler birincinin işlevini yerine getirmesine mani olmaktadır. Ve ‘dönüş’ler, farklılıktan kurtulup aynı ‘âh’a mensup bir eylemin hareketlerine dönüşerek ‘âh’ın döngüsünü açığa çıkarmaktadır. Bunun kavramsal karşılığı ya da mazmunu “rücû”dur. Metnin bu açıdan okunması, anlam boyutunu genişletmektedir.
Keywords : Şiir, yeniden okumak, âh, dönüş, tavaf