Hangi Attar? Sarı Abdullah Efendi’nin Mesnevî Şerhinde Attar’ın İzleri

Authors : Milad SALMANİ

Pages : 521-553

View : 23 | Download : 21

Publication Date : 2020-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :XVII. asır Melâmî büyüklerinden Sarı Abdullah Efendi ö. 1660 şiir neşvesi olan bir âlim ve siyaset adamıdır. Şiirlerini “Abdî” mahlası ile yazan ve Mesnevî-i Manevî’nin birinci cildi üzerine yazdığı Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevî adlı şerhten sonra “şârih-i Mesnevî” lakabıyla tanınan Abdullah Efendi, telif ettiği eserlerinde Arapça, Farsça ve Türkçe olmak üzere birçok âlimin eserlerinden iktibaslarda bulunmuştur. Söz konusu âlimlerden biri de Feridüddin-i Attar’dır ö. 1221 . Abdullah Efendi Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevî’nin telifinde “Attar” olarak kaydettiği şairden ciddi oranda iktibas yapmıştır. Ne var ki son dönem yapılan araştırmalara göre birden fazla “Attar”ın yaşadığı ve bu Attarların herhangi bir sebeple Mantıku’t-tayr müellifi Attar’ın eserlerine müdahalelerde bulunduğu ispatlanmıştır. Bu makalede öncelikle Sarı Abdullah Efendi ve Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevî’sine değinilerek Mantıku’t-tayr müellifi Feridüddin-i Attar ve eserleri kısaca tanıtılmış, diğer Attarlarla ilgili açıklama yapılmış ve son olarak Sarı Abdullah Efendi’nin Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevî’de bazen isim vererek ve bazen vermeyerek eserlerinden çokça iktibas yaptığı Attar’ın hangi Attar olduğu üzerinde durulmuştur.
Keywords : Sarı Abdullah Efendi, Feridüddin i Attar, Attar ı Tûnî, Cevâhir i Bevâhir i Mesnevî, Deryâ yı Ebrâr, Cevherüz zât