‘Simya’ Kelimesinin Divan Şiirinde Kullanımları

Authors : Abdulhakim KILINÇ

Pages : 563-588

View : 19 | Download : 26

Publication Date : 2018-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Divan şiiri, kendisinden önceki Arap ve Fars şiir geleneklerini devralmış ve onların üzerine kendine has bir şiir inşa edebilmiştir. Bununla birlikte İslâm kültürü etrafında kurulmuş olan ortak kültür coğrafyası üç farklı dilin benzer bir zihniyet etrafında toplanmasını da beraberinde getirmiştir. Divan şiiri bu ortak kültürün -Fars şiir geleneğinden daha fazla olmak üzere- zihniyet dünyasından faydalanmış, dönemin ilmî anlayışlarını şiire taşımıştır. Okültik bilimler olarak da bilinen gizli ilimler, öncelikle tasavvuf çevrelerinde ve Şia ehli arasında kabul görmüş buradan da toplumun diğer katmanlarına yayılmıştır. Bu ilimler divan şiirinin birçok metninde gerek kavramları gerekse de uygulamaları ile kendine yer bulmuştur. Bu ilimlerin ve kavramlarının doğru anlaşılamaması durumunda edebiyat metinlerinin çözümü de zorlaşmaktadır. Simya, sihir, kimya ve huruf ilimleri kardeş ilimlerdir. Bu dört Hermetik ilimden özellikle simya ve kimya kelimelerinin güncel Türkçede birbirine karıştırıldığı görülmektedir. Bu durum divan şiiri metinlerinin anlaşılmasına da yansımaktadır. Simyanın bakırı altın yapma uğraşında olan bir ilim şeklinde anlaşılması metinlerde karşılığını bulmamaktadır. Makalede simya kelimesinin Arapça, Farsça ve Türkçe sözlüklerdeki durumu incelenmiş ve divan şiiri metinlerinde hangi anlamda kullanıldığı ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Keywords : Simya, Kimya, İlm i Huruf, Sihir, Divan Şiiri