Bir Metin Yeniden Yazılırken Neler Değiştirilir: Dâfi‘u’l-Hüzn ve Mahzenü’l-Esrâr Örneği

Authors : Şeyma BENLİ

Pages : 137-170

View : 17 | Download : 35

Publication Date : 2019-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Afyon, esrar, berş, boza, şarap, kahve ve benzeri maddelerin teşhis ve intak sanatları yardımıyla birbirlerine karşı üstünlüklerini iddia ve ispat etmeye çalıştıkları keyif verici maddelerin mükeyyifat münazarası, Türk münazara edebiyatında en çok işlenen konuların başında gelmektedir. Dâfi‘u’l-Hüzn adlı eser ise bu türün şimdiye kadar bilinmeyen bir halkasını oluşturmaktadır. Müellifi meçhul olan bu eser, Nidâî’nin yeniden yazım örnekleri arasında ilk sırada yer almaktadır. Dâfi‘u’l-Hüzn, Vardarlı Fazlî tarafından mesnevi şeklinde ve Mahzenü’l-Esrâr adıyla yeniden yazılmıştır. Bu makale Mahzenü’l-Esrâr örneğinde yeniden yazılan eserlerde ne gibi değişiklikler yapılabileceğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Bunun için öncelikle kaynak metin ile yeniden yazılan metin tanıtılmış, muhtevaları hakkında mukayeseli bir şekilde bilgi verilmiş, iki eser arasındaki ilişki açıklanmış ve Türk münazara edebiyatında Dâfi‘u’l- Hüzn’ün yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Ardından Mahzenü’l- Esrâr örneğinde, yeniden yazım sürecinde kaynak metnin ne kadar değişebildiği, hangi hususlarda değişim tasarrufunda bulunulabildiği ayrı başlıklar altında değerlendirilmiş, bu yapılırken de elde edilen bulgular başka eserlerden örneklerle desteklenmiştir. Ayrıca bu değerlendirmeler sırasında Dâfi‘u’l-Hüzn’ün neden nazma çekildiği, kaynak metin üzerinde yapılan değişikliklerin hangi amaçlarla yapıldığı sorularına cevap aranmıştır. Son olarak Dâfi‘u’l-Hüzn’ün çeviri yazımı yapılmıştır.
Keywords : Vardarlı Fazlî, münazara, keyif verici maddeler, yeniden yazım, Şiîleştirme