Şeyhî’nin Hüsrev ü Şîrîn Mesnevisinde Sosyal Hayat

Authors : Arife ÇAĞLAR

Pages : 171-260

View : 24 | Download : 24

Publication Date : 2019-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Sâsânî hükümdarlarından Nuşirevan’ın torunu ve Hürmüz’ün oğlu Hüsrev-i Perviz’in Ermen prensesi veya Hozistanlı olarak zikredilen Şîrîn ile yaşadığı aşkı konu edinen Hüsrev ü Şîrîn hikâyesi, Hüsrev-i Perviz hakkındaki tarihî rivayetler ve destanî hikâyelerden hareketle oluşturulmuştur. Sözlü gelenekte devam eden bu hikâyeyi, ilk defa Firdevsî, Şehnâme adlı eserinde manzum olarak ele almıştır. Hikâye, edebî amaçla ise ilk kez 12. yüzyılda Senâî tarafından ele alınmış ve ebedîlik vasfını da Genceli Nizamî’nin mesnevi türünde yazdığı eseriyle kazanmıştır. İran edebiyatı kadar Türk edebiyatında da büyük ilgi gören bu hikâye, Anadolu sahasında Fahrî’den sonra 15. yüzyılın öncü şairlerinden Şeyhî tarafından ikinci kez kaleme alınmıştır. Şeyhî, bu eserini Nizamî’nin aynı isimli mesnevisine tercüme yazmış ve Türk edebiyatında bu konuyu en iyi ele alan şair olarak kabul edilmiştir. Şeyhî’nin eseri, tercüme olmasına karşın eklenilen ve çıkarılan bazı kısımlar, şairin eşsiz üslubu, duygu ve düşünce zenginliği, yaşadığı toplumun kültürel kaynakları ve sosyal hayatına dair unsurlarını esere dâhil etmesiyle orijinal bir hüviyet kazanmıştır. Bu çalışmada, mesnevi türündeki eserlerin yazıldığı dönem ve toplumun sosyal, kültürel yapısıyla gündelik hayatına dair birçok ögeyi barındırmasından hareketle bahsi geçen mesnevideki sosyal hayat unsurları, tespit ve tasnif edilerek değerlendirilmeye çalışılmıştır. Böylelikle klasikTürk şiirinin önemli kaynaklarından olan sosyal hayatın, Şeyhî’nin eserindeki durumu ortaya koyulmak istenmiştir.
Keywords : Şeyhî, Hüsrev ü Şîrîn, mesnevî, sosyal hayat, 15 Yüzyıl