Nevres-i Kadîm’in Münşeât’ında Eş Anlamlılar: Oluşturulma Şekilleri, Yapıları ve İşlevleri

Authors : Fatih ELÇİ

Pages : 281-306

View : 17 | Download : 14

Publication Date : 2019-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Nevres-i Kadîm’in Münşeât’ında bulunan eş anlamlılar ele alınmıştır. Münşeât’ın tümü taranarak eş anlamlıların oluşum şekilleri, yapıları ve işlevleri irdelenmiş ve belagat açısından değerlendirilmiştir. Yapılan incelemeler neticesinde Münşeât’ta eş anlamlıların alıntı kelimeler, dolaylamalar, benzer çağrışıma sahip kelimeler ve aynı anlama işaret eden kelime öbekleri ile oluşturulduğu görülmüştür. Metin içerisindeki konumlarına ve yapılarına göre çeşitlilik gösteren eş anlamlıların metin içerisinde belirli bir düzene göre yerleştirilmiş halde, sadece atıf vâvıyla birbirine bağlı halde ve ortak bir anlama işaret eden söz öbekleri halinde olmak üzere üç temel yapı içerisinde sistemli olarak kullanıldıkları tespit edilmiştir. Ayrıca, amaçsızca ve rastgele kullanılmayan eş anlamlıların, bulundukları metinde tekrara düşmemek, manayı vurgulamak, muhatabı daha fazla övmek, seci oluşturmak, lafzı süslemek ve manayı güçlendirmek gibi çeşitli işlevlerinin ve estetik katkılarının bulunduğu saptanmıştır.
Keywords : eş anlamlılar, münşeât, Nevres i Kadim, Osmanlı nesri