Mecmuada Kaybolan Divan: ʿAlîmî’nin Divanı Örnekleminde Mecmualarda Az Görünür Divanlara Dair

Authors : Ibrahim Direkli

Pages : 339-377

Doi:10.15247/devdergisi.1447744

View : 119 | Download : 120

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Derleme yoluyla meydana getirilmiş mecmua tarzı eserler her geçen gün artan bir ilgiyle akademik neşir çalışmalarına konu edilmektedir. Çalışmamızda derleme tarzı eserlerin muhtevasına bağlı olarak yapılan neşirlerin oluşturulma şekillerine vurgu yapılmıştır. Böylece tek bir mecmuadan faydalanılarak oluşturulan akademik neşirler ve birden fazla mecmuanın referans alınmasıyla oluşturulan neşirler şeklinde kendi içinde iki kategori halinde düşünülmüştür. Mecmualarda edebiyat literatürüne girmemiş ve mecmuaların gölgesinde kalmış divanların bulunabileceği yayımlanmış örnekler üzerinden gösterilmeye çalışılmıştır. Mecmua kelimesinin klasik Türk edebiyatı kaynaklarında hangi anlam ilgisi ile kullanıldığı, yapılan çalışmalar da göz önünde bulundurularak vurgulanmış, özellikle tezkirelerde mecmuanın kullanımına dair tarama ve inceleme yapılarak kelimenin anlam ilgileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda tezkirelerde mecmua kelimesinin birçok farklı anlam ilgisi tespit edilmiş ve örnek cümleler verilmiştir. Tezkirelerde mecmua kelimesinin kullanımı ile ilgili bazı istatistiki veriler tablo ve grafikler eşliğinde değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın önemli bir bölümü ʿAlîmî Mecmuası’nın incelemesine hasredilmiştir. Bu inceleme neticesinde ʿAlîmî’ye ait şiirlerin olduğu bölüm gerek tertip hususiyetleri gerek muhtevası açısından bir divanın varlığını ilham etmektedir. Mecmualarda az görünür divan örneklerinin varlığına güçlü bir vurgu olabilecek ʿAlîmî Divanı örneğinin tanıtımı ve incelenmesi de çalışmada öne sürülen uygulamaya örnek olarak işlenmiştir. Makalenin son bölümünde biyografik kaynaklarda ʿAlîmî’nin hayatına dair araştırma yapılmış; ancak mezkûr şair hakkında herhangi bir bilgiye/kayda rastlanmamıştır. ʿAlîmî’nin eserinden yola çıkarak asıl adı, yaşadığı dönem, etkileşim içerisinde olduğu kişiler ve eserlerine dair bilgiler tespit edilip sonuçları paylaşılmıştır.
Keywords : Klasik Türk edebiyatı, divan, mecmua, ʿAlîmî