Edeb Olmaz

Authors : Yaşar Aydemir

Pages : 152-173

Doi:10.15247/devdergisi.1466492

View : 129 | Download : 104

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Memduh Mehmed Paşa\'nın derlediği Mecmuatü’l-eş’âr isimli mecmuada “edeb olmaz” redifi ile 18 matla beyti bir araya getirilmiştir. Şiir estetiği içerisinde maksat neyin edep olup olmadığını ortaya koymak değilse de umumun değer yargılarını yansıtması ve bir tema etrafında şekillenmesi dikkat çekici bulunmuştur. Bugünün antolojilerine karşılık gelen şiir mecmuaları devrin popüler kültürünü yansıtır. 19. yüzyılda köklü değişimlerin yaşandığı coğrafyamızda değerler de aynı hızla değişim ve dönüşüm sürecine girmiş, eski ile yeninin uzunca bir süre mücadelesi olmuştur. Söz konusu temanın bu dönemde mecmuada yer alması da anlamlı bulunmuştur. Çalışmamızda, \"edeb olmaz\" redifini kullanan veya bu içerikte söylenmiş ve mecmualara girmiş başka metinlerin olup olmadığı öne çıkan şiir mecmuaları taranarak kontrol edilmiştir. Yazıya zemin teşkil eden mecmuadaki gibi, konunun tematik olarak başka mecmualarda yer almadığı, aynı içerikte ve redifte söylenmiş beyitlerin daha çok nazire bağlamında bir araya getirildiği görülmüştür. İlgili mecmualarda dağınık olarak bulunan benzer redif ve içerikteki beyitler de yazıda bir usul çerçevesinde değerlendirilmiştir. Edeb ve hayâ kelimelerinin anlamları ve toplum değerleriyle ilişkisine vurgu yapılmış zaman içerisindeki değişim ve dönüşümüne işaret edilmiştir. Akabinde tema, tespit edilen beyitlerde içerik, söyleyiş ve ihtiyaç çerçevesinde ele alınmıştır. Beyitlerin dil içi aktarımı yapılarak, şairlerin dikkati, beyit kurguları, verdikleri mesajlar diğer estetik unsurlarla ilişkilendirilerek ele alınmıştır.
Keywords : Edeb, hayâ, mecmua, Memduh Mehmet Faik, 19 yüzyıl