Divan Şiirinde Orijinal Teşbih ve Hayaller: Emrî Örneği

Authors : Ahmet Emin Saraç

Pages : 762-789

Doi:10.15247/devdergisi.1467965

View : 106 | Download : 118

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede 16. asrın önde gelen şairlerinden Emrî dikkate alınarak divan şiirinde orijinal teşbih ve hayaller konusu değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bilindiği gibi klasik Türk edebiyatı, şiirin şekil ve muhtevası hakkında çok sıkı kaidelere sahiptir. Şairlerin bu kurallara uyarak eserlerini vermeleri beklenir. Şiirin konuları ve bunların ne şekilde ifade edilebileceği belirlendiği için bir şairin farklılık gösterebilmesi daha çok üslupta olabilmektedir. Bununla beraber bazı şairlerin alışılmış teşbih ve hayallerin dışına çıkarak şiirler söyledikleri görülmektedir. Makalede bu konuya bir miktar aydınlık getirilmeye çalışılmıştır. Bunun için öncelikle klasik kaynakların şiirdeki orijinal teşbih ve hayallere dair görüşleri incelenmiştir. Bunun sonucunda pek çok kaynakta klasik edebiyatta orijinalliğin yerilen değil, övülen bir özellik olarak zikredildiği görülmüştür. Belagat kitapları bu konuyu ilmî bir şekilde incelemiş, şiire dair başka muhtelif kaynaklarda bu bahse yer yer atıf yapılmıştır. Ayrıca belli şairlerin orijinal sözler söylemeleri dolayısıyla methedikleri görülmektedir. Giriş mahiyetindeki bu bölümden sonra şuara tezkirelerinde orijinal sözler söylemesi üzerinde bilhassa durulan bir şahsiyet olan 16. asır şairi Emrî üzerinde durulmuştur. Şairin edebî şahsiyetinin tanıtıldığı bir bölümden sonra divanındaki sevgili tasvirine dair orijinal teşbih ve hayaller incelenmiştir. Pek çok örnek beyit getirerek yapılan bu inceleme sonunda onun, kaynaklarda bildirildiği gibi diğer şairlerde rastlanmayan pek çok mana ve hayale şiirinde yer verdiği görülmüştür.
Keywords : Klasik Türk edebiyatı, orijinallik, teşbih, hayal, Emrî