Muammâyî Ahmed Çelebi’nin Muammaları

Authors : Songül Akboğa

Pages : 1-60

Doi:10.15247/devdergisi.1495425

View : 125 | Download : 105

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk edebiyatında ilk örneklerini 15. yüzyılda veren muamma, 16. yüzyılda Edirneli Emrî Çelebi (öl. 1575) ile beraber rağbet edilen bir tür hâline gelmiştir. Emrî, muamma konusunda tezkire yazarları ve edebiyat otoritelerince bu türün en velut ve başarılı şairi olarak kabul edilmekle birlikte Anadolu coğrafyasında bu türde manzumeler kaleme almış başka isimler de mevcuttur. Bunlardan biri, kaynaklarda kendisiyle ilgili çok fazla bilgi bulunmayan ve şu ana kadar tespit edebildiğimiz 297 muammasıyla edebiyat tarihleri arasındaki yerini almayı hak ettiğini düşündüğümüz Muammâyî Ahmed Çelebi’dir (öl.1606/1607). Muammâyî Ahmed Çelebi’nin kaleme almış olduğu muammaların sayısı; özellikle Emrî’nin muammalarının sayısı ile (600 küsür) kıyaslandığında hatırı sayılır bir yekûn oluşturmaktadır. Şairin aynı zamanda bu türün en başarılı ismi olarak kabul edilen Emrî’nin muammalarını şerh etmiş, dolayısıyla muammaya olan vukufu ve hâkimiyetini ispatlamış bir şârih olması, Muammâyî Ahmed Çelebi’nin muammalarının literatüre kazandırılmasını önemli kılmaktadır. Bu çalışmada Muammâyî Ahmed Çelebi’nin muammaları, tespit edilen beş yazmadan derlenmiş ve nüsha farkları dipnotta belirtilerek ortaya konulmuştur. Bunun sonucunda Muammâyî Ahmed Çelebi’ye ait 87’si Farsça, 210 tanesi Türkçe olmak üzere 297 muamma tespit edilmiştir.
Keywords : muamma, Muammâyî Ahmed Çelebi, klasik Türk edebiyatı