Osmanlı Coğrafyasında İktidarın Sınırlandırılması; (Anayasacılık): Tunus Tecrübesi

Authors : Ayhan CEYLAN

Pages : 129-156

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2008-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Tunus 1574 yılında Osmanlı yönetimine girdi. Osmanlı egemenliği altında Tunus eyaleti geniş bir özerkliğe sahipti. 19. yüzyılın ortalarında, Fransa ve İngiltere başta olmak üzere Avrupa devletlerinin ticarî ve siyasî menfaatlerini temine yönelik yapmış oldukları baskı, 1857 yılında Tunus Beyi’ni Tanzimat ve Islahat Fermanlarından esinlenen Ahdü’l-Emân isminde bir bildiriyi ilan etmek zorunda bıraktı. Temelde Müslüman olmayan Avrupalıların haklarını güvenceye alan bu belge sonrası süregelen benzer baskı, 1861 yılında Muhammed Sadık Bey (1859–1882) tarafından, İslam-Osmanlı coğrafyasında kendi türünün ilki sayılan Kânûnu’d-Devle adlı bir anayasayı ilanla sonuçlandı. Anayasa, sınırlı bir monarşi kurmak amacındaydı. Yasama fonksiyonu, el-Meclisü’l-Ekber adlı 60 kişiden oluşan bir meclis tarafından yerine getirilmekteydi. Yürütme gücü, kural olarak melik ve vezirlerden oluşmaktaydı. Yargı bağımsız olup, çeşitli mahkemelerce yerine getirilmekteydi. Anayasa, 1864 yılında patlak veren bir isyan sonrası askıya alındı.
Keywords : Anayasacılık, 1861 Tunus Anayasası, Ahdül emân, Kânunud devle, Düstûr