İki Âlim, İki Halife Adayı: Cüveynî’nin Nizâmülmülk’ü, Gazzâlî’nin Müstazhir’i

Authors : Özgür KAVAK

Pages : 35-66

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2011-12-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Müslümanları yönetmeye talip olan kişinin hangi vasıflara sahip olması gerektiği ve bu vasıfların zamana ve mekâna göre şekil alıp almadığı sorusu bu çalışmanın temel meselesidir. Sözkonusu mesele burada, aralarında hoca-talebe ilişkisi olan, aynı fıkhî ve itikadî mezhebe mensup olup (Şâfiî-Eş‘arî) aynı teorik zeminden beslenen (kat‘iyyât/zanniyyât tasnifi) Cüveynî ve Gazzâlî’nin görüşleri çerçevesinde incelenmektedir. Cüveynî, Selçuklu veziri Nizâmülmülk’ün, Gazzâlî ise Abbasî halifesi Müstazhir’in içinde bulunulan zaman diliminin yegâne halifesi olduğunu/olması gerektiğini ileri sürmektedir. Bu makale, aynı siyasî organizasyonların hâkimiyetinde yaşayan bu iki âlimin birbirine yakın zamanda ve fakat farklı siyasî-toplumsal şartlarda tüm Müslümanların siyasî idarecisi olarak tercih ettikleri farklı isimler çerçevesinde dile getirdikleri düşüncelerin amaç ve hedefler bakımından büyük bir benzerlik arz etmesi konusuna odaklanarak ulemanın siyasete müdahalesinin arkasındaki sâikleri belirlemeye çalışmaktadır
Keywords : İslâm Siyaset Düşüncesi, Cüveynî, Gazzâlî, Halifenin Vasıfları, Nizâmülmülk, Müstazhir