Doküman İnceleme Yönteminde Geçerlik ve Güvenirlik: Eğitim Bilimleri Araştırmaları Bağlamında Kuramsal Bir İnceleme

Authors : Umut Birkan ÖZKAN

Pages : 832-848

Doi:10.53444/deubefd.1258867

View : 194 | Download : 160

Publication Date : 2023-06-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, doküman inceleme yönteminde geçerlik ve güvenirlik kavramlarını eğitim bilimleri bağlamında incelemektedir. Kavramsal tarama modelinde desenlenmiş nitel bir araştırmadır. Kavramsal tarama, iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada çalışmanın metodolojik bağlamı göz önünde bulundurularak gerçek problemin anlaşılması için mevcudiyetin keşfi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi örnekleminde yapılmıştır. 2020-2022 yılları arasında yayımlanmış 161 makale betimsel analize tabi tutulmuştur. İkinci aşamada ise çalışmanın odağındaki kuramsal inceleme, birinci aşamada elde edilen bulguların ışığında ayrıntılı bir şekilde yapılmıştır. Bulgular incelendiğinde çalışmanın örneklemindeki doküman incelemesi kullanılan eğitim bilimleri makalelerinin %70’inde çalışmanın geçerliğine, %46’sında ise güvenirliğine yönelik herhangi bir açıklamanın yapılmadığı görülmüştür. Geçerlik ve güvenirlik konularının üzerinde tartışılması gerektiğini ortaya koyan bu bulgular doğrultusunda pozitivist, yorumlayıcı ve eleştirel paradigmaların doküman incelemesine yaklaşımları çerçevesinde geçerlik ve güvenirlik stratejileri önerilmiştir. Pozitivist paradigmada yerleşik olan geçerlik ve güvenirlik kriterlerinin yanında yorumlayıcı ve eleştirel paradigma eksenindeki doküman incelemesi yöntemi kullanılan araştırmalar için geçerlik ve güvenirlik stratejilerine ilk kez bu araştırmada yer verilmiştir. Bu çalışmada ortaya konulan geçerlik ve güvenirlik stratejileri kural koyucu olarak alınmak yerine, bağlamı ve amacı göz önüne alındığında, bir eğitim bilimleri çalışmasının öğelerinin gözden geçirilmesine ve değerlendirilmesine rehberlik etmek için kullanılması önerilmektedir.
Keywords : Doküman incelemesi, geçerlik, güvenirlik, pozitivist paradigma, yorumlayıcı paradigma, eleştirel paradigma