Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireyler ve Doğal Afetler: Bir Kapsam İncelemesi

Authors : Serap Doğan Aslan, Elmas Nur İbaoğlu

Pages : 1077-1096

Doi:10.53444/deubefd.1587863

View : 48 | Download : 31

Publication Date : 2025-03-27

Article Type : Review Paper

Abstract :Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireyler sosyal etkileşim ve iletişimde güçlükler, duyusal girdilere aşırı hassasiyet, rutinlere aşırı bağlılık, değişikliklere uyumlanmada zorluk ve bilişsel katılık gibi özellikleri nedenleriyle doğal afetlere karşı savunmasızdırlar. Doğal afetler içerisinde en sık rastlanan ve en yüksek ölümle sonuçlanan ilk üç doğal afetin sel, kasırga ve deprem olduğu çeşitli saygın kuruluşlarca raporlanmaktadır. Alanyazında doğrudan OSB olan bireylerle ve onlarla ilişkili kişilerle doğal afetler konusunda yapılan tam ve yarı deneysel, bilgilendirici ve nitel çalışmaların sınırlı olduğu görülmektedir. Bu sınırlılık, OSB olan bireylerin doğal afetler karşısında neleri nasıl yaşayabilecekleri, güvenliklerini sağlamak için neler yapılması ve onlarla çalışacak kişilerin afetler karşısında tutum ve yaklaşımlarının nasıl olması gerektiği gibi konularda bilgi eksikliğini doğurmaktadır. Bu eksiklik OSB olan bireylere doğal afetlere ilişkin yapılan araştırmaların ele alınması ve mevcut durumun özetlenmesi ve analiziyle giderilebilir. Bu araştırmanın amacı OSB olan bireylerle sel, kasırga, deprem konusunda yapılan çalışmaları analiz ederek alanyazına bilgi sunmaktır. Bu amaçla 7 veri tabanında 21 anahtar sözcükle tarama yapılmış, dahil etme ölçütlerine uyan 37 çalışma incelenmiş ve betimsel olarak sınıflandırılmıştır. Bulgular; OSB olan bireylerle ilişkili ebeveynler, öğretmenler, terapistler gibi kişilere ve doğrudan OSB olan bireylere afet güvenliği becerilerinin öğretildiği çalışmaların oldukça sınırlı olduğunu, bu bireylerin afetlerdeki durumu ve afetlerin OSB olan bireylere etkisine ilişkin bilgi veren çalışmaların yaygın olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, OSB olan bireylerde doğal afet konusunda uygulamalı ve nitel çalışmaların artırılması, OSB ve doğal afetler konusundaki araştırmaların multidisipliner anlayışla planlanması gerekmektedir.
Keywords : Otizm spektrum bozukluğu, doğal afet, savunmasızlık, deprem, sel, kasırga