TUTUNAMAYANLAR’DA ŞİZO-ÖZNE İNŞASI BAĞLAMINDA YERSİZYURTSUZLAŞMA

Authors : Suphi KESKİN

Pages : 47-68

View : 14 | Download : 15

Publication Date : 2018-10-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Tutunamayanlar (2015) romanı Turgut Özben’in Selim Işık’ın ardında bıraktıklarını okuyarak geçirdiği dönüşümün hikâyesidir. Bu dönüşüm, Türkiye toplumunun baş döndüren Cumhuriyet modernleşmesinin yarattığı dönüşüm karşısındaki durumunun kolektif bilinçaltındaki yansımasıdır. Oğuz Atay, Özben karakterinin yakın çevresine ve Türkiye’nin geç-modernleşmesi yabancılaşması sonucu vuku bulan dönüşümünü, karakterin müntehir arkadaşının ardında bıraktıklarını okuması yoluyla bir bağlama oturtmasını sağlar. Bu bağlamı inşasında Kemalist Batılılaşmacı düşüncenin köklerini teşkil eden kapitalist Modernitenin gündelik pratikleri ve düşünsel altyapısı da Atay’ın ironi ve parodi yoluyla değersizleştirdiği hedefler haline gelir. Ancak metne eleştirel yaklaşım, onu Kemalizm bağlamına sıkıştıran bir bakış açısına sahiptir. Özben’in deneyimlediği süreç, Gilles Deleuze ve Félix Guattari’nin yaklaşımından bakılırsa kapitalist-Modernitenin Türkiye’de Kemalist Batıcılık görünümünde tezahür eden d espotik makinelerinden sıyrılma amacı güden, Bakhtinci karnavalesk unsurların diyalojik çok-sesliliğinden güç alan ve göçebe hareket yoluyla vuku bulan “şizo-özne” inşası içiminde belirginleşir. Bu çalışmada Deleuze ve Guattari’nin terminolojisi ışığında Turgut Özben’in dönüşümü bahsi geçen yazarların yersizyurtsuzlaşma kavramı çerçevesinde analiz edilecek; biçimsel yersizyurtsuzlaşma ise Mikhail Bakhtin’in karnavalesk ve diyalojizm kavramları ile Deleuze ve Guattari’nin terminolojisine paraleller kurarak aktarılacaktır.
Keywords : Gilles Deleuze, Felix Guattari, kapitalist Modernizm, Kemalizm, yersizyurtsuzlaşma, karnavalesk