SÂMÂNOĞULLARI DEVLETİ’NDEKİ İDARİ DİVANLAR

Authors : Yasemin TURAN

Pages : 50-70

View : 101 | Download : 110

Publication Date : 2023-04-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Sâmânoğulları, bir asrı geçen bir zaman diliminde Maveraünnehir’i ve Horasan’ı içine alan geniş bir coğrafyada hüküm sürmüşlerdi. Bu devletin dış saldırılardan ve hücumlardan sağlam bir şekilde çıkabilmesinin altında yatan en önemli sebep, muntazam ve etkileyici bir devlet teşkilatına sahip olmasıydı. Bu teşkilat içerisinde, merkez Buhara’da Rigistan Meydanı’ndaki sarayın karşısında bulunan idari, mali ve askeri divanlar ayrı bir öneme sahiplerdi. Sâmânoğullarının merkez teşkilatını ve idari bürokrasisini bu divanlar ile bunların reis ve görevlileri oluşturmaktaydı. Tüm bu divanlar, idari divanlar içerisinde yer alan vezirin başkanlığındaki Dîvân-ı Vezâret’e bağlıydılar. Bu anlamda Dîvân-ı Vezâret, Dîvân-ı Mezâlim, Dîvân-ı Berîd, Dîvân-ı Amid el-Mülk insert ignore into journalissuearticles values(Dîvân-ı Resâil, Dîvân-ı İnşâ);, Dîvân-ı Evkâf, Dîvân-ı Kudât ve Dîvân-ı Muhtesib isimlerindeki idari divanlar, bürokratik yapının temel direkleri arasında yer almaktaydılar. Sâmânoğulları Devleti’ndeki idari divanlarının ele alındığı bu makalede, kaynaklar ve araştırma eserlerin ışığında ilk olarak giriş mahiyetinde divanın kısa tarihinden bahsedilmiştir. Daha sonra makalenin asıl konusu olan Sâmânoğulları Devleti’ndeki idari divanların önemi, işleyişi ve divanlarda yer alan görevlilerin isimleri örneklerle birlikte anlatılmaya çalışılmıştır. Böylece Sâmânoğulları dönemine dair yabancı ülkelere kıyasla Türkiye’de yeterli seviye bulunmayan çalışmalara katkı sağlanması amaçlanmıştır.
Keywords : Sâmânoğulları, Divan, Bürokrasi, Vezir